Cahit Zarifoğlu’nun Gülücük Çocuk Kitapları Setinin Okunabilirlik Açısından İncelenmesi
Özet
Çalışmanın amacı okullarda öğretmenler tarafından öğrencilere okumaları için tavsiye edilen veya veliler tarafından tercih edilen çocuk kitapları setlerinden “Gülücük Çocuk” adlı seride yer alan kitapların okunabilirlik açısından incelenmesidir. Bu araştırma, dokuz hikâye kitabının okunabilirlik düzeylerini incelemeyi amaçlayan nitel bir araştırmadır. Araştırmada, olgu bilim deseni kullanılmış ve kitapların metinleri doküman analizi yöntemi ile değerlendirilmiştir. Kitapların okunabilirlik düzeylerini belirlemek amacıyla Ateşman ve Çetinkaya-Uzun okunabilirlik formülleri uygulanmış; ayrıca kitaplarda yer alan toplam sözcük, cümle ve hece sayıları ile ortalama cümle ve sözcük uzunlukları hesaplanmıştır. Araştırma bulguları, serideki tüm kitapların hem Ateşman formülüne göre “kolay”, hem de Çetinkaya-Uzun formülüne göre 8-9. sınıf düzeyinde eğitsel okuma seviyesinde olduğunu göstermektedir. Kitaplardaki cümlelerin ortalama uzunluğu 8,17 sözcük, ortalama sözcük uzunluğu ise 2,47 hecedir. Bu sonuçlar, çocuk edebiyatında önerilen kısa cümle ve basit sözcük kullanımının kitaplarda sağlandığını ortaya koymaktadır.
Referanslar
Arı, S. (2025). Hayat bilgisi doktora tez özetlerinin okunabilirliği üzerine bir değerlendirme. Ege Eğitim Dergisi, 26(2), 246-261. https://doi.org/10.12984/egeefd.1503395
Ateşman, E. (1997). Türkçede okunabilirliğin ölçülmesi. A. Ü. TÖMER Dil Dergisi, 58, 71-74.
Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40.
Bulut, S., & Bilgiç, N. (2024). Çocuk Edebiyatı Yazarı Gülten Dayıoğlu’nun Fadiş ve Dört Kardeştiler Adlı Öykü Kitaplarının Okunabilirlik Açısından Değerlendirilmesi. Turkish Studies - Language and Literature, 19(1), 1–15.
Creswell, J. W. (2013). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches. Sage.
Çeçen, M. A., & Aydemir, F. (2011). Okul öncesi hikâye kitaplarının okunabilirlik açısından incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 185–194.
Çetinkaya, G. & Uzun, L. (2010). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik özellikleri. E. H. Ülper içinde, Türkçe Ders Kitabı Çözümlemeleri. Ankara: Pegem Akademi.
Demirel, Ş. & Kökçü, Y. (2019). Richard Bach’in Martı adlı eserinin çocuğa görelik bağlamında incelenmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29(2), 149-161.
Doğan, A. (2021). Resimli çocuk kitaplarının okuma anlama becerisine etkisi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 46(207), 341–359.
Güleryüz, H. (2008). İlköğretim Türkçe ders kitaplarının okunabilirlik düzeyleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Kalyoncu, M. R. & Memiş, M. (2024). Türkçe için oluşturulmuş okunabilirlik formüllerinin karşılaştırılması ve tutarlılık sorgusu. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 12(2), 417-436.
Karatay, H., & Uygun, M. (2015). Öğrenci yazılarının okunabilirlik düzeyleri üzerine bir inceleme. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 3(1), 1–17.
Kavun, M. (2023). Yusuf Asal’ın Patatesspor serisinde yer alan kitapların okunabilirliği. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 12(1), 178-193.
Kavun, M. & Maden, A. (2024). Türkiye'de okunabilirlik konusunda hazırlanan tezlerin araştırma eğilimi. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 9(2), 824-837.
Kavun, M., & Mert, O. (2023). Yabancı dil olarak Türkçe eğitimi alanında hazırlanan doktora tezlerinin özetleri üzerinden okunabilirliğinin değerlendirilmesi. Yabancılara Türkçe öğretimi üzerine güncel araştırmalar içinde, 17-36. Sonçağ Akademi.
Kırmızı, F., & Aydoğdu, M. (2020). Okunabilirlik kavramına çok boyutlu bir bakış: Okuyucu merkezli yaklaşımlar. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 8(1), 132–150.
Klare, G. R. (1963). The measurement of readability. Iowa State University Press.
Koç, H., & Akyol, H. (2020). İlkokul Türkçe ders kitaplarında yer alan bilgilendirici ve anlatı metinlerin okunabilirlik düzeyleri. International Journal of Language Academy, 8(1), 58–75.
Kurnaz, A., & Aksan, M. (2011). Sosyal bilgiler ders kitaplarında metin türlerine göre okunabilirlik analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(3), 1421–1440.
Okur, A., & Arı, G. (2013). 6, 7, 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirliği. İlköğretim Online, 12(1), 202-226.
Özdemir, S. (2018). Okuma kitaplarının okunabilirliği ile öğrencilerin okuduğunu anlama düzeyleri arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Öztürk, B., & Kaplan, A. (2022). Okunabilirlik analizinde yapay zekâ destekli yaklaşımlar: Doğal dil işleme uygulamaları. Bilgi ve Belge Araştırmaları Dergisi, 11(2), 210–225.
Smith, H. P., & Dechant, E. V. (1961). Psychology in teaching reading. Prentice-Hall.
Şimşek, T. (2014). Çocuk edebiyatının çocukların gelişimine katkısı. Türkçenin Eğitimi ve Öğretimi Dergisi, 2(3), 15–27.
Temur, T. (2003). Okunabilirlik (Readability) kavramı. Türklük Bilimi Araştırmaları, 13, 169-172.
Tüfekçioğlu, B. (2013). 4. ve 5. sınıf öğrencilerine yönelik hikâye kitaplarının okunabilirlik düzeyleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
Yıldız, M. (2003). Çocuk kitaplarının dil ve anlatım özellikleri bakımından değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 157, 45–59.
