Yapay Zekânın Klasik Şiir Çözümlemesindeki Rolü: Gemini ile Yahya Kemal’in “Söyler” Redifli Gazelinin Çözümlenmesi Üzerine Bir İnceleme

Klasik Türk edebiyatının çok dilli ve çok kültürlü karmaşık yapısı, yapay zekânın edebi çözümlemedeki potansiyelinin değerlendirilmesi için önemli bir zemin sunmaktadır. Bu çalışma, Google Gemini yapay zekâ modelinin Yahya Kemal Beyatlı'nın “Söyler” redifli gazeli özelinde; klasik bir şiiri anlama, dönüştürme ve çözümlemedeki yeterliliklerini ve sınırlılıklarını incelemeyi amaçlamıştır. Nitel araştırma yöntemi kullanılan bu çalışmada durum deseni esas alınmış, veri toplama aracı olarak doküman tercih edilerek incelenmiş ve elde edilen bulgular betimsel analiz ile yorumlanmıştır. Elde edilen bulgular, yapay zekânın yapı, tema, şiir dili gibi nesnel ve zihniyet, gerçeklik/anlam, metin/şair gibi soyut alanlarda beklentinin üzerinde bir isabet ve derinlik sergilediğini göstermiştir. Bununla birlikte yazı çevirimi hataları, aruz kalıbı ve metaforik söz sanatlarını tespit/yorumlamadaki eksiklikler gibi belirgin sınırlılıklar da gözlemlenmiştir. Bu çalışma, yapay zekânın klasik şiir analizinde tek başına yeterli olmadığını ancak niceliksel işlemlerde hız ve ölçek sunan tamamlayıcı bir araç olarak konumlandırılması gerektiğini ortaya koymuştur. İnsan uzmanlığı ve yapay zekâ birlikteliğinin edebi analizleri hem niceliksel hem de niteliksel olarak zenginleştirecek disiplinler arası bir iş birliği modeli sunabileceği görülmektedir. Bu çalışma, yapay zekânın şiir analizinde insanla iş birlikçi, tamamlayıcı bir rol üstlenebileceğini vurgularken teknolojik iyileştirmeler ve insan (doğal zekâ)- yapay zekâ etkileşimli çözümleme modelleriyle klasik şiir incelemelerinin geleceğine yönelik yeni bir yaklaşımı önermektedir.