Sürdürülebilir Turizm
Özet
Sürdürülebilirlik, sosyal, kültürel, ekonomik, doğal kaynakların nesilden nesile aktarılması için gerekli koşulların yerine getirilmesidir. Bununla birlikte, bahsi geçen bu kaynaklar, turizmin ortaya çıkması ve devam etmesini sağlayan aktörlerdir. Bu bağlamda, sürdürülebilir turizm, kaynakların ortaya çıkarılması, koruma-kullanma dengesi sağlanarak turizm faaliyetlerine olanak tanıması ve yönetilmesi olarak açıklanabilir. Bireylerin, turistik amaçlı seyahatlerinin yönetilmesi, destinasyonların geleceği açısından anahtar rol oynamaktadır. Bunun nedeni, turistik amaçlı seyahatlerin destinasyonlara sadece olumlu değil, aynı zamanda olumsuz yansıyabilecek olmasından kaynaklanmaktadır. Küresel ölçekte, turistik amaçlı seyahatlerin artış gösterdiği, diğer bir deyişle turizm talebinin giderek arttığı görülmektedir. Bu talep artışı aşırı turizm hareketliliğinin ortaya çıkmasına sebep olabilecek potansiyele sahiptir. Aşırı turizm hareketliliği, sürdürülebilirlik sürecinin iyi yönetilmediği destinasyonları, birçok kaynağın tükenmesi (hava, su ve gürültü kirliliği, flora ve faunanın zarar görmesi vb.) süreciyle karşı karşıya bırakacaktır. Bu bağlamda, turizm faaliyetlerinin, koruyarak kullanma dengesini sağlayarak bir yönetim planı çerçevesinde gerçekleşmesi gerekmektedir. Turizm faaliyetlerinin gerçekleşebilmesi için potansiyel destinasyonlar, sürdürülebilir kalkınma planları, sürdürülebilir turizm ve etkin yönetim planlarıyla hem doğal, kültürel, sosyal kaynakların korunmasına hem de ekonomik gelişmeye fayda sağlarlar. Bu bağlamda, sürdürülebilir turizmin etkin yönetimi, her ülke için, bir değer ortaya koyma potansiyeline sahiptir.
Referanslar
Abalı, B. B., ve Parlak Biçer, Z. Ö. (2024). Kapadokya bölgesindeki konaklama yapılarının sürdürülebilir yapım yönetimi kapsamında incelenmesi. Erciyes Akademi, 38(2), 427-462. https://doi.org/10.48070/erciyesakademi.1439683
Apak, Ö. C. ve Gürbüz, A. (2022). Sürdürülebilir restoran işletmeciliği uygulamaları üzerine bir içerik analizi. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 6(1), 194-209. https://doi.org/10.32572/guntad.1002109
Aronsson, L. (1994) Sustainable tourism systems: The example of sustainable rural tourism in Sweden. Journal of Sustainable Tourism, 2 (1-2), 77-92, doi: 10.1080/09669589409510685
Bay, E. ve Buluk Eşitti, B. (2024). Ulusal ve uluslararası sürdürülebilir turizm sertifika kriterlerinin karşılaştırılması: Konaklama işletmeleri örneği, AHBVÜ Turizm Fakültesi Dergisi, 27 (1), 34-57. doi: https://doi.org/10.55931/ ahbvtfd.1431671
Bahar, O., Samırkaş, M. ve Çelik, N. (2015). Farklı boyutlarıyla sürdürülebilir turizm. Muğla: Süre Yayınevi.
Ceylan, Y. (2019). Sürdürülebilir turizm kapsamında turizmde eko etiketler. Turizm Ekonomi ve İşletme Araştırmaları Dergisi, 1 (1), 65-80.
Choi, H. C. ve Sirakaya, E. (2006). Sustainability indicators for managing community tourism. Tourism Management, 27(6), 1274–1289. doi: https://doi.org/10.1016/j.tourman.2005.05.018
Cittaslow (2025). Cittaslow City, https://www.cittaslow.org/news/categories/the-cities, E.T. 15.07.2025
Davutoğlu, N.A. ve Yıldız, E. (2021). Sürdürülebilir turizm yönetiminin evrilleştirilmesi. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 8(75), 2556-2562. http://dx.doi.org/10.26450/jshsr.2743
Deste, M., Binbaşıoğlu, M. ve Türk, M. (2018). Konaklama işletmelerinde atık yönetimi ve geri dönüşüm: İnönü Üniversitesi Kale Göl Otel Örneği. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 225-234.
Earthcheck, (2025). About Earthcheck and what-we-do. https://earthcheck.org/what-we-do/certification/earthcheck-certified/, E.T. 02.08.2025
European Commission (EU) (2025), EU EcoLabel. https://environment.ec.europa.eu/topics/circular-economy/eu-ecolabel_en. E.T. 12.07.2025
Filipiak, B. Z., Dylewski, M. ve Kalinowski, M. (2023). Economic development trends in the EU tourism industry. Towards the digitalization process and sustainability. Quality & Quantity, 57, 321–346. doi: https://doi.org/10.1007/s11135-020-01056-9
Garda, B. ve Temizel, M. (2016). Sürdürülebilir turizm çeşitleri. Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi, 12, 83-103.
Gökdeniz, A. (2017). Konaklama sektöründe yeşil yönetim kavramı, eko etiket ve yeşil yönetim sertifikaları ve otellerde yeşil yönetim uygulama örnekleri. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 7(2), 70-77.
Hall, C. M. (2019). Constructing sustainable tourism development: The 2030 Agenda and the managerial ecology of sustainable tourism. Journal of Sustainable Tourism, 27, 1044-1060.
doi: https://doi.org/10.1080/09669582.2018.1560456
IATA (Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği) (2025). Sustainability-strategic-partnerships-program. https://www.iata.org/en/about/sp/areas/sustainability-strategic-partnerships-program/, E.T. 02.08.2025
İsayeva, S. ve Kasalak, M. A. (2016). Sürdürülebilir turizm yönetimi kapsamında yer alan örnek ekoturizm uygulamaları. Çatalhöyük Uluslararası Turizm ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1, 183-200.
Hardy, A.L. ve Beeton, R.J.S. (2001) Sustainable tourism or maintainable tourism: Managing resources for more than average outcomes, Journal of Sustainable Tourism, 9:3, 168-192, doi: 10.1080/09669580108667397
İlban, M.O., Gümrükçü, S. ve Yıldız, N. (2023). Sürdürülebı̇lı̇r turı̇zm çalışmalarında sorumlu turı̇zm. Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, 7 (1), 201-210. doi: https://doi.org/10.24010/soid.1474224
Karakaş, S. ve Demirtaş, N. (2024). Konaklama işletmelerinin sürdürülebilir turizm kapsamında sistematik bağlamda değerlendirilmesi. TURAN-SAM Uluslararası Bilimsel Hakemli Dergisi, 16 (62), 97-112. doi: http://dx.doi.org/10.15189/1308-8041
Komiyama, H., ve Takeuchi, K. (2006). Sustainability science: Building A new discipline. Sustainability science. (1), 1-6.
Kozak, N., Kozak, M. A. ve Kozak, M. (2024). Genel Turizm İlkeler ve Kavramlar (26. Baskı). Ankara: Detay Yayıncılık.
Kuhlman, T., ve Farrington, J. (2010). What is sustainability? Sustainability, 2, 3436-3448.
Li, Y., Liu, Y. ve Solangi, Y. A. (2024). Analysis of factors and strategies for the implementation of sustainable tourism in a green economic structure in China. Journal of Cleaner Production, 434, 1-16, https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2023.140011.
Meneses, D., Costa, C., Ferreira, F. A. ve Eusébio, C. (2024). A bibliometric overview of economic sustainability in tourism. European Journal of Tourism, Hospitality and Recreation (EJTHR), 14(2), 245-257. https://doi.org/10.2478/ejthr-2024-0018
Ören, T. Ş. ve Ören, V. E. (2020). Turistler açısından sürdürülebilir bir destinasyondan beklentilerin belirlenmesi. AHBVÜ Turizm Fakültesi Dergisi, 23 (1), 18-51
Ören, T. Ş. ve Yüzbaşıoğlu, N. (2019). Hava sporları açısından uşak destinasyonunun sürdürülebilirliğinin ve pazarlama potansiyelinin GZFT analizi aracılığı ile değerlendirilmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 23 (3), 690-707.
Ören, V. E. ve Ören, T. Ş. (2019). Gastronomi turizmi kapsamında sürdürülebilirlik: Ebem Köftesi Örneği. Turkish Studies-Social Sciences, 14 (1), 151-162. doi:10.7827/TurkishStudies.
Ören, V. E. ve Şahin, T. (2014). Alternatif turizm kapsamında Uşak-Ulubey Kanyonu’nun SWOT analizi. Uluslararası Hakemli Beşerî ve Akademik Bilimler Dergisi, 3 (7). 1-14.
Pegasus Hava Yolları (2025). Dünden bugüne bakış ve sürdürülebilirlik, https://www.flypgs.com/pegasus-hakkinda/genel-bakis
Pelit, E., Baytok, A., ve Soybalı, H. H. (2015). Sürdürülebilir turizm mi turizmde sürdürülebilirlik mi kavramsal bir tartışma. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, Sürdürülebilir Turizm Kongresi Özel Sayısı, 6(14), 39–58.
Savaş, D. A. (2022). Sürdürülebilir tüketim ve çevre araştırmalarına yönelik bir analiz. Akademik İzdüşüm Dergisi, 7 (2); 81-100.
Schmutzenhofer, H. (1992). Agricultural information modules. IUFRO News. http://www.nzdl. org/cgi-bin/library?e=d-00000-00---off-0aginfo--00-0----0-10-0---0---0direct-10---4-------0-1l- -11-en-50---20-about---00-0-1-00-0--4----0-0-11- 10-0utfZz-8-00&cl=CL2.11&d=HASH01abbd0f8d7e17138b095539.7.3>=1, E.T. 09.07.2025
Sezgin, M., Bilgiç, C. ve Özdemir Akgül, S. (2024). Sürdürülebilir turizm ve pazarlama konulu araştırmaların bibliyometrik analizi. Akşehir Meslek Yüksekokulu Sosyal Bilimler Dergisi, 18, 81- 97.
Sustainable Development Goals (SDGs, 2025), Sustainable tourism. https://sdgs.un.org/topics/sustainable-tourism, E.T. 12.07.2025
Swarbrooke, J. (1999). Sustainable Tourism Management. New York: CABI Publishing
Şen, L. M. ve Uz, S. (2024). Turizm işletmelerinde sürdürülebilirlik uygulamaları. A. Ünal, E. Çilesiz ve O. Çelen (Ed.), Turizm ve Destinasyon Araştırmaları IX (ss. 125-165). Çanakkale: Paradigma Akademi Yayınları.
Tankuş, E., Sökmen, A. ve Şahin, N. G. G. (2023). Sürdürülebilir turizm ekseninde Birleşmiş Milletler 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerinin bibliyometrik analizi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 2023, 11 (3), 2238-2263. doi:10.21325/jotags.2023.1291
Tokmak, C. (2023). Turizm politikalarının sürdürülebilir turizm ilkeleri doğrultusunda değerlendirilmesi (Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. Yılında 41 Yıllık Turizm Politikaları). Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22 (Cumhuriyet’in 100. Yılı Özel Sayı), 738-752. https://doi.org/10.21547/jss.1361469
Torres-Delgado, A. ve Palomeque, L. F. (2014). Measuring sustainable tourism at the municipal level. Annals of Tourism Research, 49, 122-137. doi: 10.1016/j.annals.2014.09.003
Travelife (2025). About Travelife certification. https://staybetterplaces.com/certification/, E.T. 02.08.2025
Uğurlar, A. (2017). Turizmde sürdürülebilirlik: bir ölçülebilirlik aracı olarak göstergelerin önemi. İdealkent Kent Araştırmaları Dergisi, 8 (21), 118-140.
United Nations Environment Programme (UNEP, 1998). Ecolabels in the tourism indusrty. Paris: United Nations Publishing
United Nations Environment Programme and United Nations World Tourism Organization (UNEP ve UNWTO, 2005). Making tourism more sustainable: a guide for policy makers. Paris: United Nations Publishing.
United Nations (UN, 2015), Transforming our world: the 2030 Agenda for sustainable development (A/RES/70/1). United Nations.
United Nations Turkey (UN, 2025), Sustainable development goals https://turkiye.un.org/tr/sdgs. E.T. 15.07.2025
United Nations World Tourism Organization (UNWTO, 2015). Tourism and the Sustainable Development Goals, https://www.e-unwto.org/doi/pdf/10.18111/9789284417254
United Nations World Tourism Organization (UNWTO, 2025). Tourism terms. https://www.unwto.org/glossary-tourism-terms. E.T. 12.07.2025
U.S. Green Building Council (USBGC, 2025). What is LEED certification? https://support.usgbc.org/hc/en-us/articles/4404406912403-What-is-LEED-certification, E.T. 02.08.2025
Velaoras, K, Menegaki, A.N., Polyzos, S ve Gotzamani, K. (2025). The role of environmental certification in the hospitality industry: Assessing sustainability, consumer preferences, and the economic impact. Sustainability. 17(2), 1-31. doi: https://doi.org/10.3390/su17020650
Weaver, D. (2006). Sustainable tourism: Theory and practice. London: Butterworth-Heineman.
Yılmaz, Ö. ve Zeybek, F. (2023). Turizm pazarlaması açısından sürdürülebilir turizm kavramı ve uygulama örnekleri. Ç. Başarır, Ö. Yılmaz (Ed.), Sosyal Bilimlerde Yeşil Yaklaşımlar: Dijitalleşme ve Enerji (ss. 87-109). Gaziantep: Özgür Yayınları. doi: https://doi.org/10.58830/ozgur.pub374
