Türkiye Turizmi ve Geleceğe Yönelik Eğilimler
Özet
Turizm, Türkiye’de cumhuriyetin ilk kuruluş yıllarından günümüze kadar önem verilen ve öncelikli ekonomik kalkınma araçlarından birisi olarak kabul edilen sektörler arasında yer almıştır. Tarihsel süreç içerisinde, Türkiye’de turizmi geliştirmeye yönelik olarak genellikle devletin öncülük ettiği çok sayıda girişim söz konusudur. Bu girişimler sonucunda turizm, günümüzde Türkiye’nin en önemli kalkınma aracı haline dönüşmüştür. Ancak, Türkiye’de turizmin gelişmesine paralel olarak, özellikle yerel topluluklar üzerinde sosyal ve kültürel maliyetleri de ortaya çıkmaya başlamış ve araştırmacılar tarafından konu ile ilgili çok sayıda araştırma gerçekleştirilmiştir. Bu bağlamda, bölümde Türk turizminin tarihsel açıdan gelişim süreci planlı dönemden önceki dönem ve planlı dönem olmak üzere iki başlık altında incelenmiştir. Bölümün devamında, turizm faaliyetlerinin geliştirilmesine yönelik günümüzdeki girişim ve faaliyetler hakkında da bilgi verilmiştir. Son olarak, Türkiye’de turizmin ekonomik ve sosyokültürel etkileri açıklanmış ve Türk turizminde geleceğe yönelik eğilimlerin nasıl olabileceğine dair öngörülerde bulunulmuştur.
Referanslar
Akgül, A. E. (2020). Turizmin aile yapısına etkilerinin, turizm sektöründe çalışanların bakış açısıyla değerlendirilmesi (Kuşadası örneği). International Journal of Social and Humanities Sciences, 4(2), 27-46.
Aktaş, E. (2019). Snob turizm. Web: https://turkiyeturizmansiklopedisi.com/snob-turizm, Erişim Tarihi: 13.08.2025.
Andaç, F. (2018). Turizm hukuku. 6. Baskı, Ankara: Detay Yayıncılık.
Atatürk Ansiklopedisi (2025). Reşit Saffet Atabinen (1884-1965). Web: https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/detay/191/Re%C5%9Fit-Saffet-Atabinen-(1884-1965), Erişim Tarihi: 16.08.2025.
Avcıkurt, C. (2003). Turizm sosyolojisi. Ankara: Detay Yayıncılık.
Bal, H. (1995). Turizmin kırsal toplumda aile içi ilişkilere etkisi. İstanbul: Doğa-İnsan Yayınları.
Bayraktaroğlu, S. (2011). Turizm’de Türkçe'ye yer yok mu?. Web: https://www.turizmguncel.com/makale/turizmde-turkceye-yer-yok-mu--m728.html, Erişim Tarihi: 14.08.2025.
Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü (UNWTO). (2025). UN tourism: Compare indicators-countries. Web: https://www.unwto.org/tourism-data/un-tourism-tourism-dashboard, Erişim Tarihi: 23.08.2025.
Civelek, A. (2010). Turizmin sosyal yapiya ve sosyal değişmeye etkileri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 13(1-2), 331-350.
Çalık, İ. ve Akgün, Ö. (2019). Sapanca’da turizmin çevresel sürdürülebilirliği. Tourism and Recreation, 1(2), 67-74.
Çetin, T. (2009). Beypazarı’nda turist-yerli halk etkileşimi ve turizmin sosyal, kültürel ve ekonomik etkileri. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 9(1), 15-32.
Çolak, O. (2023). Sapanca destinasyonunda sürdürülebilir turizm gelişimi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Sakarya.
Çolak, O. ve Batman, O. (2021). Turizmin sosyo-kültürel etkileri: Taraklı’da bir araştırma. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(1), 149-174.
Dağdeviren, A. (2015). Yerel halkın turizmin sosyo-kültürel etkilerini algılamalarının yaşam tarzı boyutuyla incelenmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Dağlı, E. ve Kalıpçı, M. B. (2023). Cumhuriyet’in kuruluş dönemi Türkiye’sinde turizm faaliyetleri. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 34(3), 109-122. https://doi.org/10.17123/atad.1319235
Dalgın, T. ve Ercan, F. (2021). Turizmde değişim süreçleri kapsamında akıllı turizm ve akıllı destinasyon uygulamaları. I. Arıkan Saltık (Eds). Turizm, toplum kültür, (1. Baskı, s. 451-474). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Demir, E. (2020). Turizmin sosyo-kültürel etkileri üzerine bir inceleme. Antalya Bilim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 62-77.
Devlet Planlama Teşkilatı (DPT). (2002). Devlet Planlama Teşkilatı Planlama Dergisi: DPT’nin Kuruluşunun 42. Yılı (Özel Sayı), Ankara.
Durgu, Ü. (2010). Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu’nun Türk imajı ile batılılaşmaya verdiği destek ve Türkiye’ye kazandırdıkları (1923-1942). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, İstanbul.
Durgun, A. (2006). Bölgesel kalkınmada turizmin rolü: Isparta örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı, Isparta.
Dünya Bankası (World Bank) (2025). Economic indicator: GDP (current US$). Web: https://data.worldbank.org/country/turkiye, Erişim Tarihi: 23.08.2025.
Eralp, Z. (1974). Turizmin sosyo-ekonomik etkisi. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Yayınları. Yayın No: 374. Ankara.
Ercan, F. (2022). Teknolojinin turist rehberliği üzerine etkilerini konu alan ulusal makalelerin meta-sentez tekniği ile incelenmesi, Turizm Akademik Dergisi, 9(1), 137-155.
Genç, K. ve Şengül, S. (2019). Turizmin sosyo-kültürel kimliğe etkilerinin kontrolü, içinde (Türkay, O ve Çalık, İ.). Sürdürülebilir Turizm Gösterge Geliştirme ve Ölçme Yaklaşımı, ss. 214-228, Ankara: Detay Yayıncılık.
Gül, H. (2021). Turizm olgusu ve turizmin gelişimine yönelik yaklaşımlar. I. Arıkan Saltık (Eds). Turizm, toplum kültür, (1. Baskı, s. 7-22). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
HİLTON (2025). Hilton 2025 trendleri raporu. Web: https://stories.hilton.com/emea/releases/2025-travel-trends-tr-tr, Erişim Tarihi: 06.08.2025.
Karan, M. B. (1994). Özelleştirme politikaları ve turizm sektöründe bir KİT: TURBAN AŞ. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 49(3), 239-253. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/36492
Karcı, B. (2023). Cumhuriyetin ilk yıllarında Türkiye’de turizmin geliştirilmesine dair örnek bir rapor. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 34(3), 230-238. https://doi.org/10.17123/atad.1312013
Kaya Mursaloğlu, T. (2025). Turizmin geleceği doğada, dengede ve insanla şekillenecek. Web: https://www.platinonline.com/turizm/turizmin-gelecegi-dogada-dengede-ve-insanla-sekillenecek-1093338, Erişim Tarihi: 05.08.2025.
Kozak, N. (2021). Kültür ve Turizm Bakanlığı. Türkiye Turizm Ansiklopedisi: Türk Turizminin Hafızası. Web: https://turkiyeturizmansiklopedisi.com/kultur-ve-turizm-bakanligi, Erişim Tarihi: 25.08.2025.
Kuk, H. (2023). Sektörel raporlar-1 (seyahat acentaları). Turizm Çalıştayı Raporu, Anadolu Üniversitesi Yayınevi, Eskişehir.
Kültür ve Turizm Bakanlığı (KTB) Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü (2025). Bakanlık belgeli tesis istatistikleri 2023. Web: https://yigm.ktb.gov.tr/TR-201131/tesis-istatistikleri.html, 23.08.2025.
Kültür ve Turizm Bakanlığı (KTB). (2007a). Türkiye Turizm Stratejisi 2023 ve Eylem Planı 2007-2013. Ankara. Web: https://www.ktb.gov.tr/Eklenti/906,ttstratejisi2023pdf.pdf?0, Erişim Tarihi: 17.08.2025.
Kültür ve Turizm Bakanlığı (KTB). (2007b). Türkiye Turizm Stratejisi (2023). Web: https://www.kuzka.gov.tr/dosya/turizm_stratejisi_2023.pdf, Erişim Tarihi: 05.08.2025.
Kültür ve Turizm Bakanlığı (KTB). (2008). 2007 yılı idare faaliyet raporu. Web: https://sgb.ktb.gov.tr/TR-323212/2007-yili-idare-faaliyet-raporu.html, Erişim Tarihi: 21.08.2025.
Kültür ve Turizm Bakanlığı (KTB). (2015). 2014 yılı idare faaliyet raporu. Web: https://sgb.ktb.gov.tr/Eklenti/40020,2014-idare-faaliyet-raporu-13042015pdf.pdf?0, Erişim Tarihi: 21.08.2025.
Kültür ve Turizm Bakanlığı (KTB). (2021). 2020 yılı idare faaliyet raporu. Web: https://sgb.ktb.gov.tr/Eklenti/93935,2020-idare-faaliyet-raporupdf.pdf?0, Erişim Tarihi: 22.08.2025.
Kültür ve Turizm Bakanlığı (KTB). (2022). 2021 yılı idare faaliyet raporu. Web: https://sgb.ktb.gov.tr/Eklenti/94121,2021-yili-idare-faaliyet-raporupdf.pdf?0, Erişim Tarihi: 22.08.2025.
Kültür ve Turizm Bakanlığı (KTB). (2023). 2022 yılı idare faaliyet raporu. Web: https://sgb.ktb.gov.tr/Eklenti/113661,2022-idare-faaliyet-raporu-452023-yayinlananpdf.pdf?0, Erişim Tarihi: 22.08.2025.
Kültür ve Turizm Bakanlığı (KTB). (2024). 2023 yılı idare faaliyet raporu. Web: https://sgb.ktb.gov.tr/Eklenti/123796,2023-idare-faaliyet-raporu-662024pdf.pdf?0, Erişim Tarihi: 22.08.2025.
Kültür ve Turizm Bakanlığı (KTB). (2025). 2024 yılı idare faaliyet raporu. Web: https://sgb.ktb.gov.tr/Eklenti/131661,2024-idare-faaliyet-raporu.pdf?0, Erişim Tarihi: 22.08.2025.
Lanquar, R. (1991). Turizm-seyahat sosyolojisi (1. Baskı). (G. Öztunalı Kayır, Çev.), İletişim, (1985).
MÜSİAD. (2025). Sektör raporları-turizm durum değerlendirme raporu. Web: https://www.musiad.org.tr/uploads/press-471/turi%CC%87zi%CC%87m.pdf, Erişim Tarihi: 14.08.2025.
Oral, K. (2025). Yapay zeka ile oteller de değişiyor. Web: https://www.turizmprojedergisi.com/haber-detay/yapay-zeka-ile-oteller-de-degisiyor/4735, Erişim Tarihi: 03.08.2025
Özel, Ç. H. (2014). Turizmin sosyo-kültürel boyutta ortaya çıkardığı etkilerin incelenmesi: Marmaris örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (42), 57-68.
Özmen, M. (2007). Turizmin sosyo-kültürel etkileri: Akçakoca örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
Polat, S. (2016). Türkiye’nin turizm politikalarının beş yıllık kalkınma planları ve Türkiye turizm stratejisi 2023 kapsamında incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Anabilim Dalı Kamu Yönetimi Bilim Dalı, Sakarya.
Ràtz, T. (2000). The socio-cultural impacts of tourism: Case of Lake Balaton. Research Support Scheme,1-20. Web: https://www.researchgate.net/publication/265045663_The_Sociocultural_Impacts_of_Tourism_Case_of_Lake_Balaton, Erişim Tarihi: 23.07.2025.
Resmi Gazete (2021). Resmi gazetede 4 Aralık 2021 tarihinde Türkiye ibaresinin kullanılması hakkında yayımlanan 31679 sayılı genelge. Web: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2021/12/20211204-5.pdf, Erişim Tarihi: 21.08.2025.
Şahin, N. A. (2024). Sapanca’da 4 bin kaçak bungalov var. Web: https://www.sapanca.com.tr/baskan-sahin-sapanca-da-4-bin-kacak-bungalov-var-/haberi/16080 Erişim Tarihi: 22.07.2025.
Turscript (2024). 2025’te Türkiye turizmi: Yeni trendler ve artan ilgi. Web: https://turscript.com/2025-te-turkiye-turizmi-yeni-trendler-ve-artan-ilgi/, Erişim Tarihi: 24.08.2025.
Tutar, E. (1990). Dünya turizmi içerisinde Türkiye turizminin yeri ve geleceği. Eskişehir Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1-2), 251-265. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/826065
Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (2025). Kalkınma planları. Web: https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/, Erişim Tarihi: 13.08.2025.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2025a). Turizm istatistikleri, IV. Çeyrek: Ekim - Aralık, 2023. Web: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Turizm-Istatistikleri-IV.-Ceyrek:-Ekim---Aralik,-2023-53661, Erişim Tarihi: 17.08.2025.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2025b). Yıllara ve aylara göre dış ticaret. Web: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Dis-Ticaret-Istatistikleri-Ocak-2025-53900, Erişim Tarihi: 23.08.2025.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2025c). Turizm uydu hesabı, 2023. Web: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Turizm-Uydu-Hesabi-2023-57892, Erişim Tarihi: 25.08.2025.
Türkiye Otelciler Birliği (TUROB) (2025). Aralık 2024 Türkiye konaklama tesisleri sayıları. Web: https://www.turob.com/tr/bilgi-merkezi/istatistikler/2024/show/1387/aralik-2024-turkiye-konaklama-tesisleri-sayilari, Erişim Tarihi: 24.08.2025.
Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB). (2025a). Aylık ziyaretçi sayıları 1990-2023. Web: https://www.tursab.org.tr/ziyaretci-sayilari/ziyaretci-sayilari-1990-2023, Erişim Tarihi: 20.08.2025.
Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB). (2025b). İthalat ihracat içindeki payı (2022). Web: https://www.tursab.org.tr/turizm-geliri/ithalat-ihracat-icindeki-payi-2022, Erişim Tarihi: 20.08.2025.
Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB). (2025c). Türkiye’nin yatak kapasitesi 1966-.... Web: https://www.tursab.org.tr/istatistikler-icerik/yatak-kapasitesi, Erişim Tarihi: 20.08.2025.
Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB). (2025d). Turizmde yeni trendler: Kültür turizmi. Web: https://akademi.tursab.org.tr/ws/duyurular/turizmde-yeni-trendler-kultur-turizmi/ Erişim Tarihi: 03.08.2025.
Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu (TTOK). (2025). Turing’in tarihçesi. Web: https://turing.tr/turingin-tarihcesi/#:~:text=T%C3%BCrkiye'nin%20turizm%20ve%20otomobil,Re%C5%9Fit%20Saffet%20Atabinen%20%C3%B6nc%C3%BCl%C3%BC%C4%9F%C3%BCnde%20kurulmu%C5%9Ftur, Erişim Tarihi: 13.08.2025.
Türkiye Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansı (TGA). (2025). Türkiye Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansı: Hakkımzda. Web: https://tga.gov.tr/hakkinda, Erişim Tarihi: 21.08.2025.
Türktarhan, G. (2020). TURBAN Turizm A.Ş.. Türkiye Turizm Ansiklopedisi: Türk Turizminin Hafızası. Web: https://turkiyeturizmansiklopedisi.com/turban-turizm-as, Erişim Tarihi: 19.08.2025.
Yavuz, H. (2020). Turizmin sosyo kültürel etkileri: Alanya’da bir araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
