Spinal Anestezi Sonrası Anafilaksi: Bir Olgu Sunumu
Özet
Spinal anestezi, alt ekstremite, alt batın ve ürolojik cerrahilerde yaygın olarak tercih edilen, güvenli ve etkili bir bölgesel anestezi yöntemidir. Uygulama kolaylığı, hızlı etki başlangıcı ve solunum depresyonu oluşturmaması gibi avantajları nedeniyle klinik uygulamalarda önemli bir yer tutmaktadır. En sık karşılaşılan komplikasyonları arasında hipotansiyon ve bradikardi yer alırken; bulantı, kusma, dispne, postdural ponksiyon baş ağrısı, idrar retansiyonu ve hematom gibi istenmeyen etkiler de görülebilir (1–3). Spinal anestezide kullanılan lokal anestezik ajanlar, nadiren de olsa advers ilaç reaksiyonlarına yol açabilmektedir (4). Bu reaksiyonlar genel olarak iki ana grupta incelenmektedir:
- Lokal reaksiyonlar: Uygulama yerinde travma veya kontakt dermatit gibi etkiler
- Sistemik reaksiyonlar: Psikojenik (anksiyete, vazovagal), toksik (santral sinir sistemi veya kardiyovasküler sistem etkileri), idiyosenkratik, anafilaktoid ve IgE aracılı anafilaktik reaksiyonlardır (5).
Alerjik reaksiyonlar daha çok ester yapılı lokal anesteziklerde ve bunların para-aminobenzoik asit (PABA) türevlerinde gözlenmektedir (6). Bununla birlikte, metilparaben ve metabisülfit gibi koruyucu maddeler de alerjen potansiyele sahiptir. Amid grubu lokal anestezik ajanlara karşı alerjik reaksiyonlar ester türevlere kıyasla çok daha nadirdir; ancak bu grupta yer alan bupivakaine bağlı IgE aracılı anafilaksi olguları literatürde bildirilmiştir (4). Amidler arasında çapraz reaksiyon görülebilirken (7), amid ve ester bağlı lokal anesteziklerin çapraz reaksiyon göstermediği bilinmektedir (8). Lokal anestezik kullanımına bağlı olarak yaygın ilaç reaksiyonları görülmekle beraber, ciddi anlamda anafilaksi nadir olarak görülür (9). Bupivakain, spinal anestezide sıklıkla tercih edilen, amid yapılı bir lokal anesteziktir. Hiperbarik formu (Heavy Marcain®), %0,5 bupivakain içeren enjeksiyonluk solüsyon olarak hazırlanmakta; dekstroz monohidrat, sodyum hidroksit ve hidroklorik asit gibi yardımcı maddeler içermektedir. Klinik kullanımı sırasında nadiren de olsa sistemik hipersensitivite reaksiyonlarına neden olabilmektedir. Spinal bupivakain uygulaması sonrasında hipotansiyon, döküntü ve solunum yetmezliği gelişen bir hastada anafilaktoid reaksiyon tariflenmiştir (10). Benzer şekilde daha önce bupivakaine maruz kalmış bir hastada spinal anestezi sonrası gelişen anafilaksi olgusunu yayınlanmış, tanının B lenfosit kültür testleri ile doğrulandığı bildirilmiştir (11,12). Klinik tablo genellikle ani başlayan kaşıntı, döküntü, eritem, bronkospazm ve hipotansiyonla karakterizedir. Üst solunum yolu ödemi ve bronkospazm sonucu gelişen asfiksi, ölümcül sonuçlara yol açabilmektedir. Nitekim hastaların yaklaşık %50’sinde solunum sıkıntısı bildirilmiştir (13). Tanı, çoğunlukla klinik belirtilerle konulsa da, serum triptaz düzeyi, plazma histamin ölçümü ve cilt testi gibi laboratuvar destekli tanı yöntemleri de değerlidir (14). Bu nadir fakat hayati risk taşıyan komplikasyon nedeniyle spinal anestezi uygulanacak her hastada dikkatli anamnez alınmalı, daha önceki anestezi deneyimleri sorgulanmalı ve potansiyel alerjik reaksiyonlara karşı hazırlıklı olunmalıdır. Bu bölümde, spinal anestezi sırasında bupivakain uygulamasına bağlı gelişen sistemik alerjik reaksiyon olgusu sunulmakta ve mevcut literatür bilgileri doğrultusunda tartışılmaktadır.
Referanslar
Hyderally H. Complications of spinal anesthesia. Mt. Sinai Journal of Medicine. 2002;69(1–2):55–56.
Javed S, Hamid S, Amin F, Mahmood KT. Spinal anaesthesia induced complications in caesarean section – A review. Journal of Pharmaceutical Sciences and Research. 2011;3(10):1530–1538.
Agarwal A, Kishore K. Complications and controversies of regional anaesthesia: A review. Indian Journal of Anaesthesia. 2009;53(5):543–553.
Hosahally JS, Chandra YPG, Ramkumar J. Anaesthetic death: A case report. European Journal of Forensic Sciences. 2015;2(3):24–27.
Phillips JF, Yates AB, Deshazo RD. Approach to patients with suspected hypersensitivity to local anaesthetics. The American Journal of the Medical Sciences. 2007;334(3):190–196.
Šimurina T, Mraović B, Župčić M, Graf Župčić S, Vulin M. Local anesthetics and steroids: Contraindications and complications – Clinical update. Acta Clinica Croatica. 2019;58(Suppl 1):53–61.
Delgado PG, Antón R, Soriano V, Zapater P, Niveiro E. Cross-reactivity among amide-type local anesthetics in a case of allergy to mepivacaine. Journal of Investigational Allergology and Clinical Immunology. 2006;16(5):311–313.
Kastrup EK. Facts and comparisons. St. Louis: Facts and Comparisons Division, J. B. Lippincott Co.; 2002.
Kvisselgaard AD, Krøigaard M, Mosbech HF, Garvey LH. No cases of perioperative allergy to local anaesthetics in the Danish Anaesthesia Allergy Centre. Acta Anaesthesiologica Scandinavica. 2017;61(2):149–155.
Singh S, Singh PK. Near fatal anaphylactoid reaction due to bupivacaine spinal anaesthesia. Journal of Clinical and Diagnostic Research. 2018;12(3):UD01–UD02.
Chang CC, Tsai PJ, Cheng YJ, Hsu HT, Wang CH, Hung KC. Grade 5 anaphylaxis induced by bupivacaine during spinal anesthesia: A case report. Medicine (Baltimore). 2022;101(20):e29399. doi:10.1097/MD.0000000000029399
Iwasaki M, Tachibana K, Mitsuda N, Kinouchi K. Bupivacaine-induced anaphylaxis in a parturient undergoing cesarean section. Masui. 2015;64(2):200–204.
Shankar A, Puri R, Singh Y. Cardiovascular collapse under spinal anaesthesia. South Asian Federation of Obstetrics and Gynaecology. 2009;1(3):67–69.
Konishi R, Kawagoe I, Kanai M, Kimura S, Mitsuhata H. Anaphylactic reaction to epidural block in an outpatient. Masui. 2010;59(10):1287–1290.
Dewachter P, Mouton-Faivre C. Anaphylaxis and anesthesia: Controversies and new insights. Current Opinion in Anaesthesiology. 2015;28(5):417–422.
