Fotosensitif Epilepsi Tanılı Gebede Göz Bandı Kullanılarak Güvenli Sezaryen: Olgu Sunumu
Özet
Epilepsi, dünya çapında milyonlarca insanı etkileyen, beyindeki anormal elektriksel deşarjlar sonucu ortaya çıkan ve tekrarlayıcı nöbetlerle seyreden kronik bir nörolojik hastalıktır. Dünya genelinde yaklaşık 50 milyon kişiyi etkileyerek en sık görülen nörolojik hastalıklardan biri haline gelmiştir (1). Epileptik nöbetler; bilinç kaybı, motor semptomlar, duyusal bozukluklar veya otonomik belirtilerle kendini gösterebilir. Uluslararası Epilepsi ile Savaş Birliği (ILAE), epilepsiyi en az iki ayrı zamanda ortaya çıkan, nedeni bilinmeyen nöbetler olarak tanımlamaktadır (2). Nöbetler, başlangıç paternine göre iki ana gruba ayrılır, fokal başlangıçlı ve jeneralize nöbetler. Fokal nöbetler beynin belirli bir bölgesinden kaynaklanır ve bilinç etkilenebilir veya korunabilir. Jeneralize nöbetler ise her iki serebral hemisferde senkronize olarak başlar ve tonik-klonik, absans ya da myoklonik alt tiplere ayrılır (3). Fotosensitif epilepsi, genellikle jeneralize nöbetlerin bir alt türü olup, özellikle görsel uyaranlara karşı artmış duyarlılıkla karakterizedir. Ergenlik çağında daha sık ortaya çıkmakla beraber, genetik yatkınlık gösterir (4). Yanıp sönen ışıklar, güneş ışığı, video oyunları veya televizyon ekranları gibi görsel uyaranlara maruz kalmak nöbetleri tetikleyen etkenlerdendir (5). Fotosensitif epilepsi, genel popülasyonda %2 ila %5 oranında görülmekle birlikte, bu oran özellikle genç kadınlar arasında daha yüksektir (6). Hormonal dalgalanmalara duyarlılık nedeniyle menstrüel dönemler ve gebelik gibi fizyolojik süreçler sırasında fotosensitivite artabilir (7). Bu durum, gebelikte nöbet kontrolünü güçleştiren ek bir risk faktörü olarak değerlendirilmelidir. Epilepsi hastalarının yaklaşık %0.3–0.5’i gebelik dönemine denk gelir ve bu hasta grubu, gebelik süresince özel izlem gerektirir (8). Her ne kadar hastaların büyük çoğunluğu komplikasyonsuz bir gebelik geçirse de, antiepileptik ilaç kullanımı, nöbet kontrolü, teratojenite riski ve obstetrik sonuçlar açısından dikkatli yönetim şarttır (9). Gebelik süresince nöbet sıklığı olguların yaklaşık %50’sinde değişmezken, %25’inde artış ve %25’inde azalma bildirilmiştir (10). Nöbetlerin gebelikte görülmesi; travma, fetal hipoksi, düşük, erken doğum ve intrauterin büyüme geriliği gibi ciddi obstetrik komplikasyonlara yol açabilir (11). Antiepileptik ilaçların bir kısmı gebelikte teratojenik etki göstererek nöral tüp defekti gibi konjenital anomalilere neden olabilir. Bu nedenle, gebelikte epilepsi tedavisinde lamotrijin ve levetirasetam gibi daha düşük teratojenik riske sahip, güvenli profilli ilaçların tercih edilmesi önerilmektedir (12). Epilepsili gebelerde sezaryen operasyonları hem maternal hem de fetal güvenliğin sağlanabilmesi için multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. Fotosensitif epilepsi, görsel uyaranlara duyarlılıkla karakterize bir nöbet tipi olduğundan, ameliyathane ortamındaki yoğun ışıklandırma bu hastalarda epileptik nöbetleri tetikleyebilir (13,14). Bu nedenle, görsel stimülasyonu azaltmaya yönelik çevresel düzenlemeler hayati öneme sahiptir. Göz bandı veya opak gözlük kullanımı, ameliyathane ışıklarının azaltılması, ışık kaynaklarının doğrudan göze temas ettirilmemesi ve monitör parlaklıklarının düşürülmesi gibi önlemler nöbet profilaksisinde etkili olabilir (15).
Referanslar
World Health Organization. (2023). Epilepsy. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/epilepsy
Fisher, R. S., Acevedo, C., Arzimanoglou, A., Bogacz, A., Cross, J. H., Elger, C. E., Engel, J., Forsgren, L., French, J. A., Glynn, M., Hesdorffer, D. C., Lee, B. I., Mathern, G. W., Moshé, S. L., Perucca, E., Scheffer, I. E., Tomson, T., Watanabe, M., & Wiebe, S. (2014). ILAE official report: A practical clinical definition of epilepsy. Epilepsia, 55(4), 475–482. https://doi.org/10.1111/epi.12550
Scheffer, I. E., Berkovic, S., Capovilla, G., Connolly, M. B., French, J., Guilhoto, L., Hirsch, E., Jain, S., Mathern, G. W., Moshé, S. L., Nordli, D., Perucca, E., Tomson, T., Wiebe, S., Zhang, Y. H. T., & Zuberi, S. M. (2017). ILAE classification of the epilepsies: Position paper of the ILAE Commission for Classification and Terminology. Epilepsia, 58(4), 512–521. https://doi.org/10.1111/epi.13709
Kasteleijn-Nolst Trenité, D. G. A. (2012). Visual sensitive epilepsy: Scientific evidence and diagnosis. Epilepsy & Behavior, 24(2), 151–155. https://doi.org/10.1016/j.yebeh.2012.02.003
Wilkins, A. J., Binnie, C. D., Bonanni, P., Porciatti, V., & Guerrini, R. (2005). Preventing photosensitive seizures. Epilepsia, 46(s1), 101–107. https://doi.org/10.1111/j.0013-9580.2005.461012.x
Harding, G. F. A. (2004). Photosensitive epilepsy: Semiology, pathophysiology and management. Pediatric Neurology, 30(2), 69–74. https://doi.org/10.1016/j.pediatrneurol.2003.08.006
Verrotti, A., D’Egidio, C., Agostinelli, S., Parisi, P., Spalice, A., & Chiarelli, F. (2009). Photosensitivity and epilepsy in children. Neurophysiologie Clinique/Clinical Neurophysiology, 39(3), 101–107. https://doi.org/10.1016/j.neucli.2009.01.002
Pennell, P. B. (2014). Pregnancy in women who have epilepsy. Neurologic Clinics, 32(2), 337–365. https://doi.org/10.1016/j.ncl.2013.11.001
Tomson, T., Battino, D., & Bonizzoni, E. (2011). Dose-dependent risk of malformations with antiepileptic drugs: An analysis of data from the EURAP epilepsy and pregnancy registry. The Lancet Neurology, 10(7), 609–617. https://doi.org/10.1016/S1474-4422(11)70107-7
Vajda, F. J. E., O'Brien, T. J., Lander, C. M., Graham, J., & Hitchcock, A. A. (2014). Epilepsy, antiepileptic drugs, and the fetus: 52 months data from the Australian Pregnancy Registry. Internal Medicine Journal, 44(6), 505–512. https://doi.org/10.1111/imj.12414
Harden, C. L., Meador, K. J., Pennell, P. B., Hauser, W. A., Gronseth, G. S., French, J. A., Buchanan, R. J., Hopp, J., Koppel, B. S., Ting, T. Y., Krumholz, A., & Stern, B. J. (2009). Management issues for women with epilepsy—Focus on pregnancy (an evidence-based review): II. Teratogenesis and perinatal outcomes. Epilepsia, 50(5), 1237–1246. https://doi.org/10.1111/j.1528-1167.2009.02129.x
Bromley, R. L., Weston, J., Adab, N., Greenhalgh, J., Sanniti, C., McKay, A. J., & Tudur Smith, C. (2014). Treatment for epilepsy in pregnancy: Neurodevelopmental outcomes in the child. Cochrane Database of Systematic Reviews, (10), CD010236. https://doi.org/10.1002/14651858.CD010236.pub2
Fisher, R. S., Harding, G., Erba, G., Barkley, G. L., & Wilkins, A. (2005). Photic- and pattern-induced seizures: A review for the Epilepsy Foundation of America Working Group. Epilepsia, 46(9), 1426–1441. https://doi.org/10.1111/j.1528-1167.2005.31404.x
Parra, J., Lopes da Silva, F. H., Wieringa, B. M., & Stroink, H. (2007). Photosensitivity: General review and clinical examples. Epilepsy & Behavior, 11(1), 56–64. https://doi.org/10.1016/j.yebeh.2007.03.013
Leppik, I. E. (2012). Epilepsy in pregnancy. Epilepsy Currents, 12(4), 126–128. https://doi.org/10.5698/1535-7511-12.4.126
Martins da Silva A, Leal B. Photosensitivity and epilepsy: Current concepts and perspectives-A narrative review. Seizure. 2017 Aug;50:209-218. doi: 10.1016/j.seizure.2017.04.001. Epub 2017 Apr 5. PMID: 28532712.
Maranhão MV, Gomes EA, de Carvalho PE. Epilepsy and anesthesia. Rev Bras Anestesiol. 2011 Mar-Apr;61(2):232-41, 242-54, 124-36. English, Portuguese, Spanish. doi: 10.1016/S0034-7094(11)70028-9. PMID: 21474031.
Gomes N, Castro A, Borges S, Sarmento P. Spinal Anesthesia for Ambulatory Surgery Using Hyperbaric Prilocaine vs Hyperbaric Bupivacaine: A Prospective Study. Cureus. 2025 Jan 30;17(1):e78246. doi: 10.7759/cureus.78246. PMID: 40026957; PMCID: PMC11871960.
Thompson, P. J., & Duncan, J. S. (2005). Cognitive decline in severe intractable epilepsy. Epilepsia, 46(11), 1780–1787. https://doi.org/10.1111/j.1528-1167.2005.00295.x
Uldall, P., & Alving, J. (2003). Light sensitivity in epilepsy. Seminars in Pediatric Neurology, 10(1), 12–17. https://doi.org/10.1016/S1071-9091(03)00003-7
Mäkinen, R., & Jääskeläinen, S. (2020). Management of epilepsy in pregnancy: Special considerations in photosensitive epilepsy. Seizure, 79, 98–102. https://doi.org/10.1016/j.seizure.2020.04.004
