Yabancı Cisim Aspirasyonu
Özet
Yabancı cisim aspirasyonu (YCA), solunum yollarına organik veya inorganik materyallerin kaçması sonucu gelişen, özellikle pediatrik yaş grubunda sık görülen ve acil müdahale gerektiren ciddi bir klinik tablodur. YCA, ani havayolu tıkanıklığına bağlı ölümle sonuçlanabileceği gibi, geç tanı durumlarında tekrarlayan pnömoni, bronşiektazi gibi kronik komplikasyonlar görülebilmektedir. Bu nedenle hem tanı hem de tedavi aşamalarında hızlı ve sistematik bir yaklaşım gereklidir. Çocuklarda, özellikle 1–3 yaş aralığında, sık görülmesinin nedeni; çiğneme-yutma koordinasyonunun gelişmemiş olması, ağıza cisim götürme eğilimi ve ebeveyn gözetiminin yetersizliğidir. Erişkinlerde ise YCA genellikle nörolojik bozukluklar, alkol-ilaç kullanımı veya dental protez gibi risk faktörleriyle ilişkilidir. Tanı sürecinde klinik öykü ve fizik muayene temel unsurlar olmakla birlikte, akciğer grafisi, bilgisayarlı tomografi (BT), akciğer ultrasonografisi (Lung Ultrasound, LUS) gibi görüntüleme yöntemleri ve bronkoskopi kullanımı tanıyı kesinleştirmede kritik rol oynar. Tam havayolu obstrüksiyonu durumunda hasta konuşamaz, öksüremez, ses çıkaramaz ve siyanoze olur. Bilinci açık olan < 1 yaş bebeklerde beş sırt vuruşu ve ardından beş göğüs basısı uygulanırken, >1 yaş çocuklar ile erişkinlerde Heimlich manevrası önerilir. Tedavide rijid bronkoskopi altın standart olup, erişkinlerde ve seçilmiş olgularda fleksibl bronkoskopi de kullanılabilir. Yabancı cismin tipi, müdahale yöntemini ve aciliyet derecesini belirler. Komplikasyon riskinin azaltılması ve olguların güvenli yönetimi için multidisipliner iş birliği önemlidir. Ayrıca YCA büyük ölçüde önlenebilir bir durum olduğundan, halk eğitimi, ürün güvenliği ve yasal düzenlemeler korunma stratejilerinin temelini oluşturur.
Referanslar
Hutchinson KA, Turkdogan S, Nguyen LHP. Foreign body aspiration in children. CMAJ. 2023;195(9):E333. doi: 10.1503/cmaj.221393
Gregori D, Morra B, Snidero S, et al. Foreign bodies in the upper airways: the experience of two Italian hospitals. J Prev Med Hyg. 2007;48(1):24-6.
Wu Y, Zhang X, Lin Z, et al. Changes in the global burden of foreign body aspiration among under-5 children from 1990 to 2019. Front Pediatr. 2023;11:1235308. doi: 10.3389/fped.2023.1235308
Zhan J, Du Y, Wu J, et al. The global, regional, and national burden of foreign bodies from 1990 to 2019: a systematic analysis of the global burden of disease study 2019. BMC Public Health. 2024;24(1):337. doi: 10.1186/s12889-024-17838-x
Safia A, Abd Elhadi U, Bader R, et al. Flexible versus Rigid Bronchoscopy for Tracheobronchial Foreign Body Removal in Children: A Comparative Systematic Review and Meta-Analysis. J Clin Med. 2024;13(18):5652. doi: 10.3390/jcm13185652
Ebihara T. Comprehensive Approaches to Aspiration Pneumonia and Dysphagia in the Elderly on the Disease Time-Axis. J Clin Med. 2022;11(18):5323. doi: 10.3390/jcm11185323
Swanson KL, Prakash UB, Midthun DE, et al. Flexible bronchoscopic management of airway foreign bodies in children. Chest. 2002;121(5):1695-700. doi: 10.1378/chest.121.5.1695
Ramos MB, Fernández-Villar A, Rivo JE, et al. Extraction of airway foreign bodies in adults: experience from 1987-2008. Interact Cardiovasc Thorac Surg. 2009;9(3):402-5. doi: 10.1510/icvts.2009.207332
Rance A, Mittaine M, Michelet M, et al. Delayed diagnosis of foreign body aspiration in children. Arch Pediatr. 2022;29(6):424-428. doi: 10.1016/j.arcped.2022.05.006
Karakoç F, Karadağ B, Akbenlioğlu C, et al. Foreign body aspiration: what is the outcome? Pediatr Pulmonol. 2002;34(1):30-6. doi: 10.1002/ppul.10094
Baharloo F, Veyckemans F, Francis C, et al. Tracheobronchial foreign bodies: presentation and management in children and adults. Chest. 1999;115(5):1357-62. doi: 10.1378/chest.115.5.1357
Swanson KL. Airway foreign bodies: what's new? Semin Respir Crit Care Med. 2004;25(4):405-11. doi: 10.1055/s-2004-832713
Goodarzy B, Rahmani E, Farrokhi M, et al. Diagnostic Value of Chest Computed Tomography Scan for Identification of Foreign Body Aspiration in Children: A Systematic Review and Meta-analysis. Arch Acad Emerg Med. 2024;13(1):e3. doi: 10.22037/aaem.v12i1.2431
Azzi JL, Seo C, McInnis G, et al. A systematic review and meta-analysis of computed tomography in the diagnosis of pediatric foreign body aspiration. Int J Pediatr Otorhinolaryngol. 2023;165:111429. doi: 10.1016/j.ijporl.2022.111429
Sameshima YT, García-Bayce A, Oranges FG, et al. Echoes of change: lung ultrasound revolutionizing neonatal and pediatric respiratory care. Pediatr Radiol. 2025. doi: 10.1007/s00247-025-06300-8
Perkins GD, Graesner JT, Semeraro F, et al; European Resuscitation Council Guideline Collaborators. European Resuscitation Council Guidelines 2021: Executive summary. Resuscitation. 2021;161:1-60. doi: 10.1016/j.resuscitation.2021.02.003. Erratum in: Resuscitation. 2021;163:97-98. doi: 10.1016/j.resuscitation.2021.04.012
Bain A, Barthos A, Hoffstein V, et al. Foreign-body aspiration in the adult: presentation and management. Can Respir J. 2013;20(6):e98-9. doi: 10.1155/2013/754121
Sautin A, Marakhouski K, Pataleta A, et al. Flexible bronchoscopy for foreign body aspiration in children: A single-centre experience. World J Clin Pediatr. 2024;13(2):91275. doi: 10.5409/wjcp.v13.i2.91275
Chantzaras AP, Panagiotou P, Karageorgos S, et al. A systematic review of using flexible bronchoscopy to remove foreign bodies from paediatric patients. Acta Paediatr. 2022;111(7):1301-1312. doi: 10.1111/apa.16351
Golan-Tripto I, Mezan DW, Tsaregorodtsev S, et al. From rigid to flexible bronchoscopy: a tertiary center experience in removal of inhaled foreign bodies in children. Eur J Pediatr. 2021;180(5):1443-1450. doi: 10.1007/s00431-020-03914-y. Erratum in: Eur J Pediatr. 2021;180(5):1451. doi: 10.1007/s00431-021-03960-0
Bajaj D, Sachdeva A, Deepak D. Foreign body aspiration. J Thorac Dis. 2021;13(8):5159-5175. doi: 10.21037/jtd.2020.03.94
Holliday S, Gurkowski MA. Foreign Body Aspiration. Atlee JL (ed.). Complications in Anesthesia (Second Edition) içinde. Milwaukee: Saunders; 2007. p.753-755.
Krom H, Visser M, Hulst JM, et al. Serious complications after button battery ingestion in children. Eur J Pediatr. 2018;177(7):1063-1070. doi: 10.1007/s00431-018-3154-6
Paul SP, Ahmad A, Heaton PA. Multiple Magnet Aspiration into the Lungs in an Adolescent. J Coll Physicians Surg Pak. 2021;31(6):754-755. doi: 10.29271/jcpsp.2021.06.754
UpToDate. Foreign body aspiration in children: Management and complications, 2024 update. (25/07/2025 tarihinde https://www.uptodate.com adresinden ulaşılmıştır).
Karišik M. Foreign body aspiration and ingestion in children. Acta Clin Croat. 2023;62(Suppl1):105-112. doi: 10.20471/acc.2023.62.s1.13
Dongol K, Neupane Y, Das Dutta H, et al. Prevalence of Foreign Body Aspiration in Children in a Tertiary Care Hospital. JNMA J Nepal Med Assoc. 2021;59(234):111-115. doi: 10.31729/jnma.5393
Consumer Product Safety Commission. Small Parts Regulatory Guide, 2022. (25/07/2025 tarihinde https://www.cpsc.gov/ adresinden ulaşılmıştır).
Committee on Injury, Violence, and Poison Prevention. Prevention of choking among children. Pediatrics. 2010;125(3):601-7. doi: 10.1542/peds.2009-2862
Oyuncak Güvenliği Yönetmeliği, 2016. (25/07/2025 tarihinde https://www.mevzuat.gov.tr/ adresinden ulaşılmıştır).
