Acil Tıpta Parasentez İlkeleri ve Uygulaması
Özet
Parasentez, periton boşluğundaki sıvının boşaltılması işlemidir. Karın boşluğunda biriken bu sıvıya “asit” adı verilir ve en sık karaciğer sirozu sonucu görülmekle birlikte maligniteler, kalp yetmezliği, pankreatit, nefrotik sendrom ve tüberküloz gibi farklı hastalıklar da neden olabilir. Parasentez, acil servislerde özellikle siroz, spontan bakteriyel peritonit, maligniteye bağlı asit ve travmatik hemoperitoneum gibi durumlarda hem tanı hem de tedavi amacıyla sıkça başvurulan bir girişimdir. Asit birikimi, hastalarda karın şişliği, ağrı, nefes darlığı ve günlük aktivitelerde kısıtlanma gibi yakınmalara yol açar. Parasentez, bu şikâyetlerin hafiflemesine katkıda bulunmasının yanı sıra sıvının laboratuvar analizine gönderilmesi ile tanısal açıdan da önemli bilgiler sağlar. Tedavi edici parasentez ise özellikle masif asiti olan hastalarda rahatlama sağlamayı amaçlar. İşlem steril koşullarda, lokal anestezi altında ve genellikle ultrason rehberliğinde yapılır. Uygun teknik ve deneyim ile uygulandığında güvenli bir girişimdir. Ancak kanama, hipovolemi, organ yaralanması veya enfeksiyon gibi komplikasyonlar açısından dikkatli olunmalıdır. Ultrason rehberliğinde yapılan girişimlerin güvenliği artırdığı belirtilmiş, komplikasyon görülme olasılığının daha düşük olduğu saptanmıştır. Sonuç olarak, parasentez acil tıpta hem tanısal hem de terapötik açıdan kritik öneme sahiptir. Uygun hasta seçimi, steril teknik ve komplikasyon yönetimi, işlemin başarısını belirleyen temel unsurlardır.
Referanslar
Runyon BA. AASLD Practice Guidelines Committee. Management of adult patients with ascites due to cirrhosis: an update. Hepatology. 2009; Jun ; 49 (6) : 2087-107. doi: 10.1002/hep.22853. PMID: 19475696
Aithal GP, Palaniyappan N, China L, et al. Guidelines on the management of ascites in cirrhosis. Gut. 2021;70(1):9-29. doi:10.1136/gutjnl-2020-321790
Fleming KM, Aithal GP, Card TR, et al. The rate of decompensation and clinical progression of disease in people with cirrhosis: a cohort study. Alimentary pharmacology & therapeutics. 2010; 32(11-12), 1343–1350. https://doi.org/10.1111/j.1365-2036.2010.04473.x
Lichoska-Josifovikj F, Grivceva-Stardelova K, Todorovska B, et al. The value of serum-ascites albumin gradient as a predictor of spontaneous bacterial peritonitis in patients with liver cirrhosis and ascites. Georgian medical news. 2022; (330), 23–25. PMID: 36427835
Angeleri A, Rocher A, Caracciolo B, et al. New Biochemical Parameters in the Differential Diagnosis of Ascitic Fluids. Gastroenterology research. 2016 ; 9 (1), 17–21. https://doi.org/10.14740/gr700w
McGibbon A, Chen GI, Peltekian K, et al. An evidence-based manual for abdominal paracentesis. Digestive diseases and sciences. 2007; 52 (12), 3307–3315. https://doi.org/10.1007/s10620-007-9805-5
McVay PA, Toy PT. Lack of increased bleeding after paracentesis and thoracentesis in patients with mild coagulation abnormalities. Transfusion. 1991; 31 (2) , 164–171. https://doi.org/10.1046/j.1537-2995.1991.31291142949.x
Sakai H, Sheer TA, Mendler MH, et al. Choosing the location for non-image guided abdominal paracentesis. Liver international : official journal of the International Association for the Study of the Liver. 2005; 25 (5), 984–986. https://doi.org/10.1111/j.1478-3231.2005.01149.x
Thomsen TW, Shaffer RW, White B, et al. Videos in clinical medicine. Paracentesis. The New England journal of medicine. 2006; 355(19), e21. https://doi.org/10.1056/NEJMvcm062234
Grabau CM, et al. Prospective study of 1100 paracenteses: ultrasound guidance decreases complications. Hepatology. 2004.
Pache I, Bilodeau M. Severe hemorrhage after paracentesis: incidence and risk factors. Hepatology. 2005.
Nazeer SR, et al. Ultrasound-assisted paracentesis by emergency physicians. Acad Emerg Med. 2005.
Mercaldi CJ, Lanes SF. Ultrasound guidance and paracentesis outcomes. J Hosp Med. 2013.
De Gottardi A, et al. Risk of complications after abdominal paracentesis. Clin Gastroenterol Hepatol. 2009.
Patel PA, Ernst FR. Ultrasonography-guided paracentesis improves safety. J Ultrasound Med. 2012.
Pache I, Bilodeau M. Cost-effectiveness of ultrasound paracentesis. Hepatology. 2010.
De Gottardi A, Thévenot T, Spahr L, et al. Risk of complications after abdominal paracentesis in cirrhotic patients: a prospective study. Clinical gastroenterology and hepatology : the official clinical practice journal of the American Gastroenterological Association.2009;7(8),906–909. https://doi.org/10.1016/j.cgh.2009.05.004
Duggal P, Farah KF, Anghel G, et al. Safety of paracentesis in inpatients. Clinical nephrology. 2006; 66(3), 171–176. https://doi.org/10.5414/cnp66171
Otsuka Y, Nagaoka H, Nakano Y, et al. Subcutaneous edema as rare complication of abdominal paracentesis. Clinical case reports. 2021; 9 (11), e05116. https://doi.org/10.1002/ccr3.5116
