Kan Gazları Analizi
Özet
Kan gazı analizi, özellikle acil servis ve yoğun bakım gibi kritik alanlarda, hastaların oksijenizasyon, ventilasyon ve asit-baz dengesi hakkında hızlı ve doğru bilgi sunan temel bir tanı aracıdır. Arteryal, venöz ve kapiller örneklerden elde edilen değerler farklı klinik senaryolarda kullanılabilse de, arteryal örnekler gaz değişimi ve asit-baz dengesinin doğru değerlendirilmesi açısından altın standarttır. Bu bölümde; pH, pCO₂, pO₂, HCO₃⁻ ve baz açığı gibi temel parametrelerin anlamı, normal aralıkları ve bu değerlerin nasıl yorumlanacağı detaylı şekilde açıklanmıştır. Asidoz ve alkaloz tabloları metabolik ve solunumsal olarak sınıflandırılmış, her biri için kompansasyon mekanizmaları ve beklenen fizyolojik yanıtlar örneklerle sunulmuştur. Ayrıca anyon açığı ve delta gap hesaplamalarıyla mikst asit-baz bozukluklarının tanımlanması ele alınmıştır. Solunumsal ve metabolik bozuklukların birlikte görüldüğü karma tabloların tanınması, tedavi kararları açısından kritik öneme sahiptir. Klinik senaryolarda kan gazı yorumunun sistematik bir şekilde yapılması; tanı doğruluğunu artırır, gereksiz müdahalelerin önüne geçer ve hasta yönetimini kolaylaştırır. Bu yönüyle kan gazı analizi, klinisyenlerin karar süreçlerinde güvenilir ve pratik bir araç olmayı sürdürmektedir.
Referanslar
Harrison AM, Lynch JM, Dean JM, et al. Comparison of simultaneously obtained arterial and capillary blood gases in pediatric intensive care unit patients. Crit Care Med. 1997;25(11):1904-1908. doi: 10.1097/00003246-199711000-00032
Ziegenfuß T, Zander R. Understanding blood gas analysis. Intensive Care Med. 2019;45(11):1684-1685. doi: 10.1007/s00134-019-05688-w
Jubran A. Pulse oximetry. Crit Care. 2015;19(1):272. doi: 10.1186/s13054-015-0984-8
Bhagavan NV. CHAPTER 1 - Water, Acids, Bases, and Buffers. In: Bhagavan NV, (ed). Medical Biochemistry (Fourth Edition). San Diego: Academic Press; 2002:1-16.
Hopper K. Chapter 54 - Traditional Acid-Base Analysis. In: Silverstein DC, Hopper K, eds. Small Animal Critical Care Medicine (Second Edition). St. Louis: W.B. Saunders; 2015:289-295.
Farcy DA, Chiu WC, Marshall JP, et al. Critical Care Emergency Medicine, 2nd ed. McGraw Hill LLC; 2016.
Pandey DG, Sharma S. Biochemistry, Anion Gap. In: StatPearls. Treasure Island: StatPearls Publishing LLC.; 2023. Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK539757/ (Accessed 28 August 2025)
Seifter JL. Anion-gap metabolic acidemia: case-based analyses. Eur J Clin Nutr. 2020;74(Suppl 1):83-86. doi: 10.1038/s41430-020-0685-5
Kraut JA, Nagami GT. The serum anion gap in the evaluation of acid-base disorders: what are its limitations and can its effectiveness be improved? Clin J Am Soc Nephrol. 2013;8(11):2018-24. doi: 10.2215/CJN.04040413
Butcher BW, Liu KD. Chapter 43 - Renal Replacement Therapy and Rhabdomyolysis. In: Parsons PE, Wiener-Kronish JP, eds. Critical Care Secrets (Fifth Edition). Philadelphia: Mosby; 2013:306-314.
Hantzidiamantis PJ, Amaro E. Physiology, Alveolar to Arterial Oxygen Gradient. In: StatPearls. Treasure Island: StatPearls Publishing LLC.; 2023. Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK545153/ (Accessed 28 August 2025)
Rice M, Ismail B, Pillow MT. Approach to metabolic acidosis in the emergency department. Emerg Med Clin North Am. 2014;32(2):403-20. doi: 10.1016/j.emc.2014.01.002
Walls R, Hockerberger R, Gausche-Hill M. Rosen's Emergency Medicine - Concepts and Clinical Practice: 2-Volume Set. Elsevier Health Sciences; 2018.
Patel S, Sharma S. Respiratory Acidosis. In: StatPearls. Treasure Island: StatPearls Publishing LLC.; 2023. Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482430/ (Accessed 28 August 2025)
Burger M, Schaller DJ. Metabolic Acidosis. In: StatPearls. Treasure Island: StatPearls Publishing LLC.; 2023. Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482146/ (Accessed 28 August 2025)
