Toraks BT Yorumlama ve Kullanım İlkeleri
Özet
Toraks bilgisayarlı tomografi (BT), acil serviste karşılaşılan yaşamı tehdit eden göğüs patolojilerinin hızlı ve güvenilir tanısında en önemli görüntüleme yöntemlerinden biridir. Direkt akciğer grafisi ile saptanamayacak küçük lezyonların ortaya konmasına olanak tanıyarak tanı sürecini hızlandırır, uygun tedaviye yönlendirir ve mortalite-morbiditeyi azaltır. Günümüzde toraks BT, özellikle travma, nefes darlığı, göğüs ağrısı, hemoptizi, şüpheli enfeksiyon ve pulmoner emboli gibi acil başvuru nedenlerinde temel inceleme yöntemidir. Bu bölümde, acil serviste toraks BT’nin başlıca endikasyonları, çekim protokolleri, kontrast kullanımı ve radyasyon güvenliği ele alınmaktadır. Ayrıca mediasten, akciğer parankimi ve kemik pencerelerinin sistematik olarak nasıl değerlendirileceği, sık karşılaşılan patolojilerin tipik bulguları ve ayırıcı tanıda dikkat edilmesi gereken noktalar örneklerle sunulmuştur. Yüksek çözünürlüklü toraks BT’nin (HRCT) interstisyel akciğer hastalıkları ve bronşektazi gibi durumlarda sağladığı avantajlar, düşük doz protokollerin özellikle pediatrik olgular ve tarama amaçlı incelemelerde radyasyon riskini azaltmadaki önemi vurgulanmıştır. COVID-19 pandemisi, toraks BT’nin acil tanıdaki rolünü bir kez daha ön plana çıkarmıştır. Bu süreçte bilateral periferal ground-glass opasiteler, konsolidasyon ve “crazy paving” paterni gibi tipik bulgular BT ile kolaylıkla saptanmıştır. Ayrıca toraks travmalarında pnömotoraks, hemotoraks, kot kırıkları ve büyük damar yaralanmaları; aort diseksiyonunda ise gerçek ve yalancı lümen ayrımı gibi hayat kurtarıcı bulgular hızlı biçimde tanımlanabilmektedir. Sonuç olarak, toraks BT acil serviste tanısal doğruluğu artıran, hızlı tanı sağlayan ve hasta yönetiminde kritik rol oynayan vazgeçilmez bir araçtır. Etkin ve güvenli kullanımı için acil hekimlerinin hem görüntüleme endikasyonlarına hem de yorumlama prensiplerine hâkim olmaları, radyoloji ekibi ile yakın iş birliği içinde çalışmaları büyük önem taşımaktadır.
Referanslar
Larson DB, Johnson LW, Schnell BM, Salisbury SR, Forman HP. National trends in CT use in the emergency department: 1995–2007. Radiology. 2011;258:164–73.
Kamrani R, Fallahi MJ, Masoompour SM, Ghayumi SMA, Jalli R, Khederzadeh S, et al. Evaluation of the appropriate use of chest CT scans in the diagnosis of hospitalized patients in Shiraz teaching hospitals, Southern Iran. Cost Effectiveness and Resource Allocation. 2022;20(1):44.
Little BP. Approach to chest computed tomography. Clinics in Chest Medicine. 2015;36(2):127–45. doi:10.1016/j.ccm.2015.02.001. PMID:26024596.
Goldman LW. Principles of CT and CT technology. Journal of Nuclear Medicine Technology. 2007;35(3):115–28.
Huda W, Slone RM. Review of radiologic physics. Baltimore (MD): Williams & Wilkins; 1995.
Simpson G. Thoracic computed tomography: principles and practice. Australian Prescriber. 2009;32:105–7.
Türk Radyoloji Derneği. MRG ve BT İnceleme Standartları. Ankara: Türk Radyoloji Derneği; 2018. p.21–22. Erişim adresi: https://www.turkrad.org
Demirkazık BF. Spiral CT of Thorax, Low-Dose Spiral CT, HRCT, Spiral CT Angiography. Turkiye Klinikleri Journal of Internal Medical Sciences. 2006;2(32):23–35.
Krille L, Hammer GP, Merzenich H, Zeeb H. Systematic review on physician's knowledge about radiation doses and radiation risks of computed tomography. European Journal of Radiology. 2010;76(1):36–41.
Nickoloff EL, Lu ZF, Dutta AK, So JC. Radiation dose descriptors: BERT, COD, DAP, and other strange creatures. Radiographics. 2008;28(5):1439–50.
Cao CF, Ma KL, Shan H, Liu TF, Zhao SQ, Wan Y, et al. CT scans and cancer risks: A systematic review and dose-response meta-analysis. BMC Cancer. 2022;22(1):1238.
Whiting P, et al. Computed tomography of the chest: I. Basic principles. BJA Education. 2015;15(6):299–304.
Brant WE. Fundamentals of diagnostic radiology. 3rd ed. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins; 2007.
Radiology Cafe. Chest anatomy [Internet]. Radiology Basics. [cited 2025 Sep 1]. Available from: https://www.radiologycafe.com/radiology-basics/chest/chest-anatomy/
McLoud TC, Boiselle PM. Thoracic radiology: The requisites. 2nd ed. Mosby/Elsevier; 2010.
Illustrations G. Mediastinal anatomy - Gray's anatomy illustration. Case study, Radiopaedia.org [Internet]. [cited 2025 Sep 6]. Available from: https://doi.org/10.53347/rID-14547
Jones J, Worsley C, Hacking C, et al. Mediastinum. Reference article, Radiopaedia.org [Internet]. [cited 2025 Aug 13].
Algın O, Gökalp G, Topa U. Signs in chest imaging. Diagnostic and Interventional Radiology. 2011;17(1):18–29.
Bankier AA, MacMahon H, Colby T, Gevenois PA, Goo JM, Leung ANC, et al. Fleischner Society: Glossary of terms for thoracic imaging. Radiology. 2024;310(2):e232558. doi:10.1148/radiol.232558. PMID:38411514; PMCID:PMC10902601.
Borgheresi A, Agostini A, Pierpaoli L, Bruno A, Valeri T, Danti G, et al. Tips and tricks in thoracic radiology for beginners: A findings-based approach. Tomography. 2023;9(3):1153–86. doi:10.3390/tomography9030095.
Mirka H, Ferda J, Baxa J. Multidetector computed tomography of chest trauma: indications, technique and interpretation. Insights into Imaging. 2012;3:433–49. doi:10.1007/s13244-012-0187-7.
Kline JA, Garrett JS, Sarmiento EJ, Strachan CC, Courtney DM. Over-testing for suspected pulmonary embolism in American emergency departments: The continuing epidemic. Circulation: Cardiovascular Quality and Outcomes. 2020;13:e005753.
Zantonelli G, Cozzi D, Bindi A, Cavigli E, Moroni C, Luvarà S, et al. Acute pulmonary embolism: Prognostic role of computed tomography pulmonary angiography (CTPA). Tomography. 2022;8(1):529–39. doi:10.3390/tomography8010042. PMID:35202207; PMCID:PMC8880178.
An J, Nam Y, Cho H, Chang J, Kim DK, Lee KS. Acute pulmonary embolism and chronic thromboembolic pulmonary hypertension: Clinical and serial CT pulmonary angiographic features. Journal of Korean Medical Science. 2022;37(10):e76.
Jivani HB, Joshi P, Dsouza J. Beyond the surface: Exploring chest trauma with conventional radiography and CT. Cureus. 2023;15(7):e41750.
Traub M, Stevenson M, McEvoy S, Briggs G, Lo SK, Leibman S, et al. The use of chest computed tomography versus chest X-ray in patients with major blunt trauma. Injury. 2007;38(1):43–7.
El Homsi M, Chung M, Bernheim A, Jacobi A, King MJ, Lewis S, et al. Review of chest CT manifestations of COVID-19 infection. European Journal of Radiology Open2020;7:100239. doi:10.1016/j.ejro.2020.100239. PMID:32550256; PMCID:PMC7276000.
Inui S, Fujikawa A, Jitsu M, Kunishima N, Watanabe S, Suzuki Y, et al. Chest CT findings in cases from the cruise ship “Diamond Princess” with coronavirus disease 2019 (COVID-19). Radiology: Cardiothoracic Imaging. 2020;2(2):e200110.
Goldstein SA, Evangelista A, Abbara S, Arai A, Asch FM, Badano LP, et al. Multimodality imaging of diseases of the thoracic aorta in adults: from the American Society of Echocardiography and the European Association of Cardiovascular Imaging: endorsed by the Society of Cardiovascular Computed Tomography and Society for Cardiovascular Magnetic Resonance. Journal of the American Society of Echocardiography. 2015;28(2):119–82. doi:10.1016/j.echo.2014.11.015. PMID:25623219.
Gaillard F. Aortic dissection – Stanford A. Case study [Internet]. Radiopaedia.org. [cited 2025 Sep 11]. Available from: https://doi.org/10.53347/rID-8886
Bonaca, M.P., O’Gara, P.T. Diagnosis and Management of Acute Aortic Syndromes: Dissection, Intramural Hematoma, and Penetrating Aortic Ulcer. Curr Cardiol Rep 16, 536 (2014).
