Erken Yetişkinlik Döneminde Fiziksel ve Bilişsel Gelişim
Özet
20–40 yaş aralığını kapsayan erken yetişkinlik dönemi, fiziksel ve bilişsel gelişimin zirvede olduğu bir evredir. Bu dönemde bireyler kas gücü, dayanıklılık ve duyusal keskinlik açısından en yüksek seviyededir. 30’lu yaşlardan itibaren yaşlanmanın ilk belirtileri ortaya çıksa da düzenli egzersiz ve sağlıklı beslenme bu süreci yavaşlatabilir. Bu yıllarda edinilen sağlıklı yaşam alışkanlıkları, ileri yaşlardaki fiziksel sağlığı doğrudan etkiler. Kardiyovasküler dayanıklılık, metabolik denge ve üreme sağlığı bu dönemin önemli fiziksel özelliklerindendir. Bilişsel açıdan erken yetişkinlik, problem çözme, karar verme ve esnek düşünme becerilerinin en gelişmiş olduğu dönemdir. Piaget, bu evrede soyut düşünmenin devam ettiğini vurgularken; postformal düşünme, olaylara bağlamsal, pragmatik ve çok boyutlu bakış açısını öne çıkarır. Vygotsky ise bilişsel gelişimde sosyal ve kültürel çevrenin belirleyici rolüne dikkat çeker. Beyaz madde hacminin artışı bilişsel işlem hızını desteklerken, duygusal farkındalık ve stres yönetimi becerileri de güçlenir. Sonuç olarak erken yetişkinlik dönemi, fiziksel canlılık ile zihinsel esnekliğin birleştiği bir yaşam evresidir. Bu dönemde edinilen sağlıklı alışkanlıklar ve zihinsel etkinlikler, ilerleyen yaşlarda sağlığın korunmasına katkı sağlar.
Referanslar
Aktu, Y. (2016). Levinson’un kuramında ilk yetişkinlik döneminin yaşam yapısı. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 8(2), 162-177. https://doi.org/10.18863/pgy.12690
Anlı, M., Mendeş, B. (2025). Değişik Vücut Kitle İndeksine Sahip Yetişkinlerde Cinsiyete Göre Fiziksel Aktivite Düzeylerinin Karşılaştırılması. İzmir: Duvar Yayınları.
Arnett, J. J. (2000). Emerging adulthood: A theory of development from the late teens through the twenties. American Psychologist, 55(5), 469–480. https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.5.46
Cheslock, M., De Jesus O. (2023). Presbycusis. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; (10.07.2025 tarihinde https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK559220/ adresinden ulaşılmıştır.)
Coşkun, S. (2024). Yetişkin bireylerin kardiyovasküler hastalık risk faktörleri bilgi düzeyi ile sağlığı geliştirici ve koruyucu davranışlar
arasındaki ilişkinin incelenmesi. Turkish Journal of Cardiovascular Nursing, 15(36):8-16. https://doi.org /10.5543/khd.2024.49369.
Çelen, N. (2024). 20’li ve 30’lu Yaşlarda Fiziksel ve Psikolojik Sağlık. F. Çok, P. Akman Özdemir (Ed.) 20’li ve 30’lu Yaşlarda Gelişim. Beliren Yetişkinlik ve Genç Yetişkinlik (s. 37-48). Ankara: Nobel Yayın.
Fischer, K.W., Bidell, T.R. (2006). Dynamic Development Action, Thought, and Emotion. W. Damon, R.M. Lerner, (Ed.) Handbook of Child Psychology: Theoretical Models of Human Development (6. baskı, s.313-399). New York: Wiley.
Gamsız-Tunç, Ö., Dursun, A. (2021). Genç yetişkinlere yönelik duygu düzenleme müdahaleleri: Sistematik gözden geçirme. Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(2), 191-212. doi:10.47479/ihead.928033
Gündüz, D., Korkmaz, O. (2025). İnsanlarda yaşlanmanın beyin üzerindeki etkisi: Kapsamlı bir inceleme. Turkish Journal of Healthy Aging Medicine, 2(3): 8-21. https://doi.org /10.5281/zenodo.15055863
Harris, K.M., Gorden-Larsen, P., Chantala, K., Udry, J.R. (2006). Longitudinal trends in race/ethnic disparities in leading health indicators from adolescence to young adulthood. Archives of Pediatrics and Adolescent Medicine, 160 (1): 74-81. doi: 10.1001/archpedi.160.1.74.
John-Steiner, V., Mahn, H. (2003). Sociocultural Contexts for Teaching and Learning. Reynolds, W.M., Miller, G.E. (ed.) Handbook of Psychology: Educational Psychology (s. 125-151). New York: Wiley.
Karaarslan, C. (2025). Görme Optiği ve Refraksiyonun Temel Bilgileri ve Kusurları El Kitabı. Ankara: İksad Yayınevi.
Katzmarzyk, P.T., Friedenreich, C., Shiroma, E.J., Lee, I.M. (2022).
Physical inactivity and non-communicable disease burden in low-,
income, middle-income and high-income countries. British Journal of
Sports Medicine, 56(2):101-106. doi: 10.1136/bjsports-2020-103640.
Kıroğlu, O., Güllü, H. (2023). Cilt yaşlanmasında prebiyotik ve
probiyotiklerin rolü. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 32(3), 130-136.
doi:10.17827/aktd.13121401.
Kızılçelik, S. (1996). Türkiye’nin Sağlık Sistemi Bir Medikal Sosyoloji Denemesi. İzmir: Saray Kitabevleri.
Kitchener, K.S., King, P.M., Deluca, S. (2006). The Development of Reflective Judgement in Adulthood. C. Hoare (Ed.) Handbook of Adult Development and Learning (s.73-98). New York: Oxford University Press.
Kocatepe, U., Durak, S. (2015). Gelişim. Durak, M., Şenol-Durak, E., Kocatepe. U. (çev.ed.) (2. Basımdan çeviri) Aklımın Aklı: Psikoloji (s. 218-256). Nobel: Ankara: Nobel Yayın.
Korkmaz, O, Gündüz, D. (2024). Yaşlanmanın kadın ve erkek üreme sistemi üzerine etkisi: Literatüre güncel bir bakış. Turkish Journal of Healthy Aging Medicine, 1(2), 35-48.
Kozulin, A., Gindis, B., Ageyev, V.S., Miller, S.M. (2003). Vygotsky’s educational theory in cultural context. New York: Cambridge University Press.
Levinson, D.J. (1986). A conception of adult development. American Psychologist, 41(1):3-13. https://doi.org/10.1037/0003-066X.41.1.3
Luna, B. (2009). Developmental changes in cognitive control through adolescence. Advances in Child Development and Behavior, 37:233-278. https://doi.org/10.1016/s0065-2407(09)03706-9
Öz, F. (2004). Sağlık alanında temel kavramlar. Ankara: İmaj iç ve Dış Ticaret A.Ş.
Özgün, A., Yaşartürk, F., Ayhan, B., Bozkuş, T. (2017). Hentbolcuların spora özgü başarı motivasyonu ve mutluluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD), 3(Special Issue 2):83-94.
Öztürk, Y.E., Kıraç, R. (2019). Sağlık ve Hastalık. Scientific Developments (s.382-389). M. Dalkılıç (Ed.) Ankara: Gece Kitaplığı.
Park, M.J., Mylye, T.P., Adams, S.H., Brindis, C.D., Irwin, C.E. (2006). The health status of young adults in the United States. Journal of Adolescent Health, 39(3):305-317. https://doi.org/ 10.1016/j.jadohealth.2006.04.017.
Perry, W.G. (1999). Forms of ethical and intellectual development in the college years: A scheme. San Francisco: Jossey Bass.
Santrock, J.W. (2014). Yaşamboyu gelişim. (13. Basımdan çeviri) G. Yüksel (çev. ed.). Ankara: Nobel Yayın.
Shanahan, M.J., Porfeli, E., Mortimer, J.T., Erickson, L. (2005). Subjective age identity and the transition to adulthood: When does one become an adult. R.A. Settersten, Jr., F.F. Furstenberg, Jr., R.G. Rumbaut (Ed.). On The Frontier of Adulthood: Theory, Research, and Public Policy (s. 225-255). The University of Chicago Press.
Sinnott, J.D. (2003). Postformal thought and adult development: Living in balance. J. Demick, C. Andreoletti (Ed.). Handbook of Adult Development (s. 221-238). New York: Kluwer.
Sowell, E.R., Peterson, B.S., Thompson, P.M., Welcome, S.E., Henkenius, A.L., Toga, A.W. (2003). Mapping cortical change across the human life span. Nature Neuroscience, 6(3): 309-315.
Şarvan Cengiz, Ş., Delen, B. (2019). Gençlerde fiziksel aktivite düzeyi. International Journal of Contemporary Educational Studies (IntJCES), 5(2): 110-122.
Toker, S., Çıtak, G. (2021). Türkiye’de üreme çağındaki kadınların Türkiye nüfus ve sağlık araştırmalarına göre sağlık göstergelerinin incelenmesi. TOGÜ Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(2):72-84.
Yetim, A. (2000). Sporun sosyal görünümü. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 5(1): 61-70.
Yıldırım, M., Bayrak, C. (2019). Üniversite öğrencilerinin spora dayalı fiziksel aktivitelere katılımları ve yaşam kalitelerinin akademik başarı ve sosyalleşme üzerine etkisi (Eskişehir Osmangazi Üniversitesi örneği). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(1): 123-144. https://doi.org/10.16986/HUJE.2017032928
