İkinci Dünya Savaşı Yıllarında Türkiye’de Eğitim (1939-1945)

İkinci Dünya Savaşı yıllarında Türkiye’de eğitim, ekonomik sıkıntılar, siyasi belirsizlikler ve toplumsal baskılara rağmen devletin öncelikli alanlarından biri olmayı sürdürmüştür. Bu çalışmanın amacı, savaş koşulları altında izlenen eğitim politikalarının amaçlarını, uygulama kapsamını ve elde edilen sonuçları değerlendirmektir. Kapsam dâhilinde, öncelikle TBMM hükümet programlarında eğitim ve bütçe tartışmaları incelenmiş; ardından Halkevleri’nin toplumsal, kültürel ve eğitsel işlevleri ele alınmıştır. Üçüncü başlıkta, Cumhuriyet’in kırsal kalkınma vizyonunun simgesi olan Köy Enstitüleri üzerinde durulmuş; son bölümde ise genel eğitim kurumlarının sayısal gelişimi değerlendirilmiştir. Yöntem olarak,  doküman analizi kullanılmıştır. TBMM zabıt cerideleri, bütçe raporları, dönemin resmi belgeleri ve literatürdeki akademik çalışmalar kullanılmıştır. Literatürde, savaşın ağır koşullarının eğitim bütçelerini sınırladığı, ancak eğitimde modernleşme kararlılığının sürdüğü ortak bir bulgu olarak öne çıkmaktadır. Halkevleri halkın kültürel hayatına yön verirken, Köy Enstitüleri üretim ve eğitimi birleştiren özgün modeliyle kırsal kalkınmada kritik rol üstlenmiştir. Savaş ortamına rağmen hem öğrenci sayısında hem de okul sayısında kayda değer artışlar yaşanmış, Cumhuriyet’in eğitim ideallerine bağlılığı güçlendirilmiştir. Bu yönüyle Türkiye’de eğitim, savaş yıllarında dahi geleceğe dönük bir yatırım olarak görülmüş ve toplumsal gelişmenin temel dinamiği haline gelmiştir.