Endocrine Disruption and Systemic Health: Hormonal Imbalances Due to Climate Change
Özet
İklim değişikliği, 21. yüzyılın en önemli küresel sağlık sorunlarından biri olarak kabul edilmektedir. İnsan sağlığı üzerindeki etkileri doğrudan (örneğin sıcaklık artışı, aşırı hava olayları) ya da dolaylı (örneğin gıda güvensizliği, hava kirliliği) yollarla ortaya çıkabilmektedir. Bu bağlamda, iklim değişikliğinin özellikle endokrin sistem üzerinde çok yönlü ve karmaşık etkileri olduğu düşünülmektedir. Artan çevresel sıcaklıklar, hava kirliliği ve ekstrem iklim olayları; tip 2 diyabet, insülin direnci, obezite ve yetersiz beslenme gibi metabolik bozukluklarla ilişkilendirilmektedir. Ayrıca, hava kirliliğine bağlı olarak D vitamini eksikliği sıklığında da artış gözlemlenmektedir. Kadın sağlığı açısından bakıldığında, iklim değişikliğinin fertilite, menstrüel döngüler, gebelik sonuçları ve menopoz süreci üzerinde olumsuz etkiler oluşturabileceği belirtilmektedir. Gebelik öncesi dönemden itibaren hava kirliliğine maruz kalınması, hem anne hem de fetüs sağlığı üzerinde olumsuz sonuçlara yol açabilir. Bununla birlikte, erkek üreme sistemi de iklim değişikliğinden etkilenmektedir. Isı stresi, hipotalamus-hipofiz-gonad aksında ve periferik dokularda çeşitli fizyolojik süreçleri bozabilmektedir. Ayrıca, iklim değişikliğine bağlı olarak çevresel endokrin bozuculara maruziyet artmakta, bu da hormonların etkileri, metabolizması ve fonksiyonları üzerinde bozucu etkiler yaratabilmektedir. Sonuç olarak, iklim değişikliği endokrin sistem sağlığı üzerinde çok boyutlu riskler oluşturmaktadır.
Referanslar
Zhao Q, Yu P, Mahendran R, et al. Global climate change and human health: Pathways and possible solutions. Eco Environ Health. 2022;1(2):53-62.
Dündar T, Özsoy S. Effects of Climate Change on Women's Reproductive Health. aktd. 2020;29(3):190-198.
Franchini M, Mannucci PM. Impact on human health of climate changes. Eur J Intern Med. 2015;26(1):1-5.
Koch CA, Sharda P, Patel J, Gubbi S, Bansal R, Bartel MJ. Climate Change and Obesity. Horm Metab Res. 2021;53(9):575-587.
Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC). 2018 Special Report: Global Warming of 1.5°C. 2021.
Shindell D, Faluvegi G, Seltzer K, Shindell C. Quantifid, localized health benefis of accelerated carbon dioxide emissions reductions. Nat Clim Chang. 2018;8(4):291-295.
Meo SA, Meo AS. Climate Change and Diabetes Mellitus - Emerging Global Public Health Crisis: Observational Analysis. Pak J Med Sci. 2024;40(4):559-562.
Canelón SP, Boland MR. A Systematic Literature Review of Factors Affecting the Timing of Menarche: The Potential for Climate Change to Impact Women's Health. Int J Environ Res Public Health. 2020;17(5):1703.
Stewart PM, Mirmira RG, Kaiser UB; Editor-in-Chief and Deputy Editors, The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism. Environmental Pollution, Climate Change, and a Critical Role for the Endocrinologist. J Clin Endocrinol Metab. 2021;106(12):3381-3384.
Ratter-Rieck JM, Roden M, Herder C. Diabetes and climate change: current evidence and implications for people with diabetes, clinicians and policy stakeholders. Diabetologia. 2023;66(6):1003-1015.
Swinburn BA, Kraak VI, Allender S, et al. The Global Syndemic of Obesity, Undernutrition, and Climate Change: The Lancet Commission report [published correction appears in Lancet. 2019;393(10173):746.
Campbell-Lendrum DH, Corvalan CF, Pruss-Ustun A. How much disease could climate change cause? In: McMichael AJ, Campbell-Lendrum DH, Corvalan CF, Ebi
KL, Githeko AK, Scheraga JD, Woodward A, editors. Climate change and human
health — risks and response. Geneva, Switzerland: World Health Organization;
2003. p.133–158.
Yüzen D, Graf I, Diemert A, Arck PC. Climate change and pregnancy complications: From hormones to the immune response. Front Endocrinol (Lausanne). 2023;14:1149284.
Chersich MF, Pham MD, Areal A, et al. Associations between high temperatures in pregnancy and risk of preterm birth, low birth weight, and stillbirths: systematic review and meta-analysis. BMJ. 2020;371:m3811.
Chersich MF, Scorgie F, Filippi V, Luchters S; Climate Change and Heat-Health Study Group. Increasing global temperatures threaten gains in maternal and newborn health in Africa: A review of impacts and an adaptation framework. Int J Gynaecol Obstet. 2023;160(2):421-429.
Bekkar B, DeNicola N, Girma B, Potarazu S, Sheffield P. Pregnancy and newborn health - heat impacts and emerging solutions. Semin Perinatol. 2023;47(8):151837.
Triebner K, Markevych I, Hustad S, et al. Residential surrounding greenspace and age at menopause: A 20-year European study (ECRHS). Environ Int. 2019;132:105088.
Cucinella L, Tiranini L, Nappi RE. Impact of climate and environmental change on the menopause. Maturitas. 2023;178:107825.
Reed HL, Silverman ED, Shakir KM, Dons R, Burman KD, O'Brian JT. Changes in serum triiodothyronine (T3) kinetics after prolonged Antarctic residence: the polar T3 syndrome. J Clin Endocrinol Metab. 1990;70(4):965-974.
Kuzmenko NV, Tsyrlin VA, Pliss MG, Galagudza MM. Seasonal variations in levels of human thyroid-stimulating hormone and thyroid hormones: a meta-analysis. Chronobiol Int. 2021;38(3):301-317.
Mantovani MP, Indrio F, Francavilla R, Giardino I. The effects of climate change and exposure to endocrine disrupting chemicals on children’s health: A challenge for pediatricians. Global Pediatrics. 2023;4:100047.
Reddy V, McCarthy M, Raval AP. Xenoestrogens impact brain estrogen receptor signaling during the female lifespan: A precursor to neurological disease?. Neurobiol Dis. 2022;163:105596.
