Dentin Hassasiyeti, Etiyolojisi ve Tedavi Yöntemleri
Özet
Toplumda yaygın olarak görülen dentin hassasiyeti (DH), herhangi bir diş dokusu kaybı ya da patolojik durumla açıklanamayan; açığa çıkmış dentin yüzeylerinde kimyasal, termal, mekanik, buharlaşma veya ozmotik uyaranlara karşı ortaya çıkan kısa süreli ve keskin ağrı ile karakterize edilen klinik bir durumdur. DH, çeşitli etiyolojik ve predispozan faktörlerin etkisiyle dentin dokusunun ağız ortamına açılması ve çevresel uyaranların pulpa sinirlerini uyarması sonucu gelişmektedir. Tedavi yaklaşımları, dentin tübüllerindeki sıvı hareketini azaltmayı ve pulpa sinir iletimini bloke etmeyi hedefler. Ancak uygun tedavi planı için etiyolojinin ve altta yatan mekanizmaların anlaşılması, ayrıntılı klinik muayene yapılması ve ayırıcı tanının doğru konulması gereklidir. Tedavide öncelikle etiyolojik faktörler belirlenmeli ve ortadan kaldırılmalıdır. Semptomların şiddetine göre evde uygulanabilen ajanlar veya klinik yöntemler tercih edilebilir. Klinik tedavinin yeterli olmadığı ve doku kaybının eşlik ettiği durumlarda restoratif yaklaşımlar gündeme gelir.DH’nin yönetimine yönelik pek çok yöntem tanımlanmış olmakla birlikte günümüzde henüz evrensel kabul görmüş bir altın standart bulunmamaktadır. Bu bölümde, güncel literatür ışığında dentin hassasiyetinin mekanizmaları, etiyolojisi, ayırıcı tanısı ve tedavi yaklaşımları ele alınmıştır.
Referanslar
Erdemir U, Yıldız E. Dentin Hassasiyeti Tanı ve Tedavi Planlaması. Ege Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Dergisi. 2011;32(1):9-22.
Addy M, Urquhart E. Dentine hypersensitivity: its prevalence, aetiology and clinical management. Dental Update. 1992;19(10):407-8, 10.
Bilgiç ÖU, Gürbüz S, Doğan A. Dentin Hassasiyeti: Etiyoloji, Tanı Ve Tedavi. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2022;7(3):92-104.
Zeola LF, Soares PV, Cunha-Cruz J. Prevalence of dentin hypersensitivity: Systematic review and meta-analysis. Journal of dentistry. 2019;81:1-6. Doi: 10.1016/j.jdent.2018.12.015
Bekes K, John M, Schaller HG, et al. Oral health‐related quality of life in patients seeking care for dentin hypersensitivity. Journal of oral rehabilitation. 2009;36(1):45-51.
Sezgin B, Tarım B. Dentin hassasiyeti ve tedavisi. Journal of Istanbul University Faculty of Dentistry. 2012;46(2):88-100.
Porto IC, Andrade AK, Montes MA. Diagnosis and treatment of dentinal hypersensitivity. Journal of Oral Science. 2009;51(3):323-32. Doi:10.2334/josnusd.51.323
Tosun S, Özsevik S. Dentin Hassasiyetinin Tanısı, Etyolojisi ve Güncel Tedavi Yaklaşımları: Derleme. Atatürk Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi. 2016;25(13).
Dababneh R, Khouri A, Addy M. Dentine hypersensitivity—An enigma A review of terminology, mechanisms, aetiology and management. British dental journal. 1999;187(11):606-11.
Holland GR, Narhi MN, Addy M, et al. Guidelines for the design and conduct of clinical trials on dentine hypersensitivity. Journal of Clinical Periodontology. 1997;24(11):808-13. Doi:10.1111/j.1600-051X.1997.tb01194.x
Dowell P, Addy M. Dentine hypersensitivity--a review. Aetiology, symptoms and theories of pain production. Journal of Clinical Periodontology. 1983;10(4):341-50. Doi: 10.1111/j.1600-051X.1983.tb01283.x
Woofter C. The prevalence and etiology of gingival recession. Periodontal Abstract. 1969;17(2):45-50.
Bartold P. Dentinal hypersensitivity: a review. Australian dental journal. 2006;51(3):212-8. Doi:10.1111/j.1834-7819.2006.tb00431.x
Yilmaz HG, Bayindir H, Cengiz, E, et al. (2012). Dentin hassasiyeti ve tedavi yöntemleri. Cumhuriyet Dental Journal, 2012. 15(1), 71-82.
Drisko CH. Dentine hypersensitivity–dental hygiene and periodontal considerations. International dental journal. 2002;52(S5P2):385-93. Doi:10.1002/j.1875-595X.2002.tb00938.x
Asnaashari M, Moeini M. Effectiveness of lasers in the treatment of dentin hypersensitivity. Journal of lasers in medical sciences. 2013;4(1):1.
West NX. Dentine hypersensitivity: preventive and therapeutic approaches to treatment. Periodontology 2000. 2008;48:31-41. Doi: 10.1111/j.1600-0757.2008.00262.x
Güngör FS, Karabekiroğlu S. Dentin hassasiyetinin etiyolojisi ve risk faktörleri.
Pashley DH. Dynamics of the Pulpo-Dentin Complex. Critical Reviews in Oral Biology & Medicine. 1996;7(2):104-33. Doi: 10.1177/10454411960070020101
Avcılar İH, Bakır EP. Dentin Hassasiyeti ve Klinik Yaklaşım. Dicle Diş Hekimliği Dergisi
Chu C-H, Lo EC-M. Dentin hypersensitivity: A review. Hong Kong Dent J 2010;7(1),15-22.
Orchardson R, Gillam DG. Managing dentin hypersensitivity. The Journal of the American Dental Association. 2006;137(7):990-8. Doi: 10.14219/jada.archive.2006.0321
Gernhardt CR. How valid and applicable are current diagnostic criteria and assessment methods for dentin hypersensitivity? An overview. Clinical oral investigations. 2013;17(Suppl 1):31-40.
Van Loveren C, Schmidlin PR, Martens LC, et al. Dentin hypersensitivity: Prevalence, etiology, pathogenesis, and management. Dental erosion and its clinical management: Springer; 2015. p. 275-302.
Akın D, ÖZKAYA ÇA. Dentin Hassasiyeti ve Klinik Yaklaşımı. İzmir Diş Hekimleri Odası Bilimsel Dergisi.51.
Hacıoğulları İ, Ulusoy N, Er F. Dentin Aşırı Hassasiyeti: Tanı ve Tedavi Yöntemleri, Atatürk Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi. 2015;25(1):95-106.
Miglani S, Aggarwal V, Ahuja B. Dentin hypersensitivity: Recent trends in management. Journal of Conservative Dentistry and Endodontics. 2010;13(4):218-24. Doi: 10.4103/0972-0707.73385
West NX. The dentine hypersensitivity patient‐a total management package. International dental journal. 2007;57(S6):411-9. Doi:10.1111/j.1875-595X.2007.tb00168.x
Shiau HJ. Dentin hypersensitivity. Journal of evidence based dental practice. 2012;12(3):220-8. Doi:10.1016/S1532-3382(12)70043-X
Özyurt E. Dentin Hassasiyeti Tanı ve Tedavi Yöntemleri. Atatürk Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi. 2018;28(2):253-62.
Bozok Y. Dentin Hassasiyeti, Etiyolojisi ve Tedavisinde Güncel Yaklaşımlar: Hassasiyet Giderici Diş Macunları. Ado Klinik Bilimler Dergisi. 2011;5(2):859-65.
Gillam1 D, Bulman J, Jackson R,et al. Efficacy of a potassium nitrate mouthwash in alleviating cervical dentine sensitivity (CDS). Journal of clinical periodontology. 1996;23(11):993-7. Doi:10.1111/j.1600-051X.1996.tb00526.x
Hodosh M. A superior desensitizer—potassium nitrate. The Journal of the American Dental Association. 1974;88(4):831-2. Doi: 10.14219/jada.archive.1974.0174
Pereira R, Chava VK. Efficacy of a 3% potassium nitrate desensitizing mouthwash in the treatment of dentinal hypersensitivity. Journal of Periodontology. 2001;72(12):1720-5. Doi:10.1902/jop.2001.72.12.1720
Ölmez A, Erdemli E. Dentin hassasiyeti ve tedavi yöntemleri. Gazi Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi. 2003;20(3):65-71.
Collaert B, Fischer C. Dentine hypersensitivity: a review. Dental Traumatology. 1991;7(4):145-52.
Doi: 10.1111/j.1600-9657.1991.tb00200.x
Guo C, McMartin KE. The cytotoxicity of oxalate, metabolite of ethylene glycol, is due to calcium oxalate monohydrate formation. Toxicology. 2005;208(3):347-55. Doi:10.1016/j.tox.2004.11.029
Pashley DH, Galloway S. The effects of oxalate treatment on the smear layer of ground surfaces of human dentine. Archives of oral biology. 1985;30(10):731-7. Doi: 10.1016/0003-9969(85)90185-2
Ferrari M, Cagidiaco MC, Kugel G, et al. Clinical evaluation of a one-bottle bonding system for desensitizing exposed roots. American Journal of Dentistry. 1999;12(5):243-9.
Ling T, Gillam D, editors. The effectiveness of desensitizing agents for the treatment of cervical dentine sensitivity (CDS)--a review. The Journal of the Western Society of Periodontology/Periodontal abstracts; 1996.
Lan W-H, Lee B-S, Liu H-C, et al. Morphologic study of Nd: YAG laser usage in treatment of dentinal hypersensitivity. Journal of endodontics. 2004;30(3):131-4. Doi:10.1097/00004770-200403000-00001
Schwarz F, Arweiler N, Georg T, et al. Desensitizing effects of an Er: YAG laser on hypersensitive dentine: a controlled, prospective clinical study. Journal of clinical periodontology. 2002;29(3):211-5. Doi: 10.1034/j.1600-051x.2002.290305.x
