Maş Fasulyesinde Mutasyon Islahının Önemi ve Uygulamaları

Mutasyon ıslahı, maş fasulyesi (Vigna radiata L. Wilczek) gibi kendi kendine tozlaşan bitkilerde dar genetik çeşitliliğin getirdiği sınırlamaların üstesinden gelmek için temel bir strateji olarak ortaya çıkmıştır. Islahçılar, verim, kalite ve stres direncinde önemli iyileştirmeler sağlayan yeni alelik kombinasyonları oluşturmak için fiziksel ve kimyasal mutajenler kullanarak kalıtsal değişiklikler oluşturmuşlardır. Bu bölüm, maş fasulyesinde mutasyon ıslahının prensipleri, metodolojileri ve temel başarıları hakkında bir özet sunmaktadır. Özellikle, morfolojik, fizyolojik ve biyokimyasal çeşitliliği değiştirmek için kimyasal ve fiziksel mutajenlerin uygulanması oldukça yaygındır. Maş fasulyesinde mutasyon ıslahı sayesinde verim bileşenleri, erkencilik, homojen bakla olgunlaşması, sarı mozaik virüsüne ve küllemeye karşı direnç ve kuraklık ve tuzluluk stresine toleranslı mutantlar geliştirilip birçok ülkede piyasaya sürülmüştür. Doğrudan çeşit geliştirmeye ek olarak, indüklenen mutantlar, işlevsel genomik, ön ıslah ve markör destekli seleksiyon için değerli kaynaklar olarak kullanılmaktadır. Rastgele oluşan mutasyonun etkileri, genotipe özgü tepkiler ve geniş çaplı tarama ihtiyacı gibi zorluklara rağmen, mutasyon ıslahı, maş fasulyesi ıslahını güçlendirmek için uygun maliyetli ve transgenik olmayan bir yaklaşım olmaya devam etmektedir. İndüklenmiş mutagenezi modern genomik araçlarla entegre etmek, besin değeri yüksek ve çevresel koşullara dayanıklı çeşitlerin geliştirilmesindeki rolünü daha da genişletecek ve bu da gıda ve beslenme güvenliğini sağlayacaktır.