Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Öğrenciler ve Eğitimleri
Özet
Otizm spektrum bozukluğu (OSB) terimi iki ana kategori ile detaylandırılan, birbirine benzer belirtiler ve özelikler gösteren bireyleri tanımlamaya çalışan üst bir terimi ifade etmektedir. Bu kategorilerden ilki; sosyal iletişim becerilerinde, sözel ve sözel olmayan iletişim becerilerinde sınırlılıklar ile etkileşim becerilerinde sınırlılıklardır. İkinci kategori ise sınırlı ilgi alanları, sınırlı aktiviteler ve tekrarlayıcı takıntılı davranışlardır. Otizm spektrum bozukluğunun karmaşık bir nörogelişimsel bozukluk olarak tanımlandığı göz önünde bulundurulduğunda, OSB’den etkilenmeyi sağlayabilecek çok sayıda potansiyel risk bulunmaktadır. OSB ve nedenlerine ilişkin yapılan araştırmalar, genetik ve çevresel faktörler ayrıca beynin yapısı ve işleyişi ile ilgili faktörleri araştırmaktadır. Ancak araştırmalar OSB’nin neden olduğu konusunda bilimsel ve kanıta dayalı bir sonuç üzerinde fikir birliğine sahip değildir. 2023 yılı itibari ile yayınlanan raporda, OSB’nin görülme sıklığındaki artış dikkat çekmektedir. ADDM izleme bölgesinde yaşayan 8 yaş çocuklar arasında yapılan araştırmada 36/1 OSB’den etkilenme riski tespit edilmiştir (Straiton & diğ., 2024). Yaygınlığı artan OSB’nin doğal olarak konuya ilgi duyan araştırmacıların, bilim insanlarının dikkatini çektiği konuya ilişkin pek çok araştırma ve uygulamanın yapıldığını söylemek mümkündür. Ancak OSB’den etkilenen çocuklara yönelik yapılan çalışmalarda etik ve etkili sonuçlar elde edebilmek için bilimsel ve kanıta dayalı çalışmaları öne çıkarmanın hem OSB’den etkilenen çocuklar hem de onların aileleri için faydalı olabileceği söylenebilir.
Referanslar
Akin-Bulbul, I., & Ozdemir, S. (2023). Imitation performance in children with autism and the role of visual attention in imitation. Journal of Autism and Developmental Disorders, 53(12), 4604-4617.
Apa (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders. Am Psychiatric Assoc, 21(21), 591-643.
Bakkaloğlu, H. (2020). Türkiye’de otizm spektrum bozukluğuna yönelik erken çocukluk müdahale programları raporu. Tohum Otizm Vakfı. https://www.tohumotizm.org.tr/wpcontent/uploads/2020/05/Deg%CC%86erlendirme_ve_Gelisim_Raporlari_4-1.pdf
Bloom, L., & Lahey, M. (1978). Language development and language disorders.
Bryson, S. E., Zwaigenbaum, L., Brian, J., Roberts, W., Szatmari, P., Rombough, V., & McDermott, C. (2007). A prospectivecaseseries of high-risk infants who developed autism. Journal of Autism Development Disorders, 37(1), 12-24.
Centers for Disease Control and Prevention. (2024). Signs and symptoms of autism spectrum disorders. https://www.cdc.gov/autism/signs-symptoms/index.html
Cook, K., & Willmerdinger, A. (2015). The History of Autism. Narrative Documents.
Coonrod, E. E., & Stone, W. L. (2004). Early concerns of parents of children with autistic and nonautistic disorders. Infants & Young Children, 17(3), 258-268.
De Giacomo, A., & Fombonne, E. (1998). Parental recognition of developmental abnormalities in autism. Europeanchild & Adolescentpsychiatry, 7(3), 131-136.
Drew, A., Baird, G., Taylor, E., Milne, E., & Charman, T. (2007). The Social Communication Assessment for Toddlers with Autism (SCATA): An instrument to measure the frequency, form and function of communication in toddlers with autism spectrum disorder. Journal of Autism Development Disorders, 37(4), 648-666.
Günlü, (2022). Otizm spektrum bozukluğu olan çocukların ortak dikkat becerilerinin desteklenmesi. Yalçın, G. & Günlü, Y. (Ed). Otizm spektrum bozukluğu olan çocukların eğitimi. (1. Baskı, s. 31-42). Nobel.
Günlü, Y., & Çakmak, S. (2023). Effectiveness of Father Education Programs in Improving Personal Care Skills in Individuals with Autism Spectrum Disorder. E-International Journal of Educational Research, 14(4).
Hume, K., Steinbrenner, J. R., Odom, S. L., Morin, K. L., Nowell, S. W., Tomaszewski, B., ... & Savage, M. N. (2021). Evidence-based practices for children, youth, and young adults with autism: Third generation review. Journal of Autism and Developmental Disorders, 1-20.
Ingersoll, B. (2008). The effect of context on imitation skills in children with autism. Research in Autism Spectrum Disorders, 2(2), 332-340.
Kasari, C., Freeman, S. & Paparella, T. (2006). Joint attention and symbolic play in young children with autism: A randomized controlled intervention study. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 47, 611-620.
Kasari, C., Sigman, M. D., Baumgartner, P., & Stipek, D. J. (1993). Pride and mastery in children with autism. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 34(3), 353-362.
Kurt, O. ve Yurtçu, A. B. S. (2017). Otizm spektrum bozukluğu olan bireylere yönelik kapsamlı uygulamalar. Sakarya University Journal of Education, 7(1),155-182.
Landa, R., & Garrett‐Mayer, E. (2006). Development in infants with autism spectrum disorders: a prospectivestudy. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 47(6), 629-638.
Lifter, K. (2008). Developmental play assessment and teaching. (Eds.: Luiselli, J.K.,
Luyster RJ, Kadlec MB, Carter A ve ark. (2008) Language assessment and development in toddlers with autism spectrum disorders. Journal of Autism Development Disorders 38
Lyen, K. (2023). Causes of Autism. In: "Raınbow Dreams: 35 Years of Empowering Children with Autism and Other Developmental Challenges.” 71-83.
Maenner, M. J. (2023). Prevalence and characteristics of autism spectrum disorder among children aged 8 years—Autism and Developmental Disabilities Monitoring Network, 11 sites, United States, 2020. MMWR. Surveillance Summaries, 72. http://dx.doi.org/10.15585/mmwr.ss7202a1.
Memari, A. H., Ziaee, V., Shayestehfar, M., Ghanouni, P., Mansournia, M. A., & Moshayedi, P. (2013). Cognitive flexibility impairments in children with autism spectrum disorders: links to age, gender and child outcomes. Research in Developmental Disabilities, 34(10), 3218-3225.
Mundy, P. (1995). Joint attention and social-emotional approach behavior in children with autism. Development and Psychopathology, 7(1), 63-82.
Mundy, P., & Stella, J. (2000). Joint attention, social orienting, and communication in autism. In A. M. Wetherby & B. M. Prizant (Eds.), Autism spectrum disorders (pp. 55–78). Baltimore: Brookes
Mundy, P., & Bullen, J. (2022). The bidirectional social-cognitive mechanisms of the social-attention symptoms of autism. Frontiers in Psychiatry, 12, 752274.
Nordenbæk, C., Jørgensen, M., Kyvik, K. O., & Bilenberg, N. (2014). A Danish population-based twin study on autism spectrum disorders. European Child & Adolescent Psychiatry, 23, 35-43.
Odom, S. L., Collet-Klingenberg, L., Rogers, S. J., & Hatton, D. D. (2010). Evidence-based practices in interventions for children and youth with autism spectrum disorders. Preventing school failure: Alternative education for children and youth, 54(4), 275-282.
Özdemir, S., Selimoğlu, Ö. G., Töret, G., & Suna, H. E. (2017). Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar ve normal gelişim gösteren çocukların statik ve hareketli materyallerde yüz işlemelerinin karşılaştırılması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 18(02), 271-290.
Parten, M. B. (1932). Social participation among preschool children. Journal of Abnormal Social Psychology, 27, 243-269.
Reichow, B. (2011). Development, procedures, and application of the evaluative method for determining evidence-based practices in autism. Evidence-Based Practices and Treatments for Children with Autism, 25-39.
Rutherford, M. D., Young, G. S., Hepburn, S., & Rogers, S. J. (2007). A longitudinal study of pretend play in autism. Journal of Autism and Developmental Disorders, 37, 1024-1039.
Scherf, K. S., Elbich, D., Minshew, N., & Behrmann, M. (2015). Individual differences in symptom severity and behavior predict neural activation during face processing in adolescents with autism. NeuroImage: Clinical, 7, 53-67.
Schertz, H. H., & Odom, S. L. (2004). Joint attention and early intervention with autism: A conceptual framework and promising approaches. Journal of Early Intervention, 27(1), 42-54.
Schreibman, L., Dawson, G., Stahmer, A. C., Landa, R., Rogers, S. J., McGee, G. G., ... & McNerney, E. (2015). Naturalistic developmental behavioral interventions: Empirically validated treatments for autism spectrum disorder. Journal of Autism and Developmental disorders, 45(8), 2411-2428.
Steinbrenner, J. R., Hume, K., Odom, S. L., Morin, K. L., Nowell, S. W., Tomaszewski, B., Szendrey, S., McIntyre, N. S., Yucesoy-Ozkan, S., & Savage, M. N. (2020). Evidence-based practices for children, youth, and young adults with Autism. The University of North Carolina at Chapel Hill, Frank Porter Graham Child Development Institute, National Clearinghouse on Autism Evidence and Practice Review Team. https://ncaep.fpg.unc.edu/sites/ncaep.fpg.unc.edu/ fles/imce/documents/EBP%20Report%202020.pdf
Stanley, G. C., & Konstantareas, M. M. (2007). Symbolic play in children with autism spectrum disorder. Journal of autism and developmental disorders, 37, 1215-1223.
Straiton, D., Pomales-Ramos, A., & Broder-Fingert, S. (2024). Health Equity and Rising Autism Prevalence: Future Research Priorities. Pediatrics, e2023064262.
Thurm, A., Bishop, S., & Shumway, S. (2011). Developmental issues and milestones. International handbook of autism and pervasive developmental disorders, 159-173.
Tosun, D. G. (2021). Otizm spektrum bozukluğu olan bireylerde ekolali. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(2), 575-592.
Töret, G., & Acarlar, F. (2011). Otizmli, Down sendromlu ve normal gelişim gösteren Türk çocukların dil öncesi dönemdeki jest kullanım becerilerinin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(3), 1461-1478.
Trevarthen, C., & Daniel, S. (2005). Disorganized rhythm and synchrony: Early signs of autism and Rett syndrome. Brain and development, 27, S25-S34.
Van Krevelen, D. A. (1971). Early infantile autism and autistic psychopathy. Journal of autism and childhood schizophrenia, 1(1), 82-86.
Vicedo, M. (2024). Moving beyond the search for the first discoverer of autism. Frontiers in Psychiatry, 15, 1266486.
Wetherby, A. M., Woods, J., Allen, L., Cleary, J., Dickinson, H., &Lord, C. (2004). Early indicators of autism spectrum disorders in the secondyear of life. Journal of Autism and Developmental Disorders, 34(5), 473-493.
Williams, E., Reddy, V., & Costall, A. (2001). Taking a closer look at functional play in children with autism. Journal of Autism and Developmental Disorders, 31, 67-77.
Yanardağ, M. (2007). Otistik çocuklarda farklı egzersiz uygulamalarının motor performans ve stereotip davranışlar üzerine etkileri. (Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara). Erişim: http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/TEZ/43033.pdf
Young, R. L., Brewer, N., & Pattison, C. (2003). Parental identification of early behavioural abnormalities in children with autistic disorder. Autism, 7(2), 125-143.
Zwaigenbaum, L., Bryson, S., Rogers, T., Roberts, W., Brian, J., & Szatmari, P. (2005). Behavioral manifestations of autism in the first year of life. International journal of developmental neuroscience, 23(2-3), 143-152.
