Görme Yetersizliği Olan Öğrenciler ve Eğitimleri
Özet
Görme duyusu, bireylerin öğrenme süreçlerinde temel bir bilgi edinme kanalı olarak işlev görür. Gerek öz bakım ve günlük yaşam becerilerinin kazanımında, gerekse akademik yeterliliklerin geliştirilmesinde görsel girdiler büyük önem taşır (Ataman, 2005). Ancak, görme yetersizliği olan çocuklar çevresel uyaranları algılama ve öz bakım davranışlarını öğrenme süreçlerinde bu duyudan ya çok sınırlı düzeyde yararlanabilirler ya da hiç yararlanamayabilirler. Görme yetersizliğinin düzeyi bireyden bireye değişkenlik gösterdiği için, pek çok bireyde kısmen de olsa görsel kalıntılar bulunabilmektedir (Lueck, 2004; Tuncer, 2005). Bu nedenle, görme yetersizliği olan bir öğrenciyle çalışmalara başlamadan önce, öğrencinin görsel kapasitesinin hangi düzeyde olduğunu belirlemek büyük önem taşır. Böylece, öğrencinin bireysel ihtiyaçlarına uygun materyal seçimi ve çevresel düzenlemeler daha etkili bir şekilde gerçekleştirilebilir. Diğer özel gereksinimli bireylerde olduğu gibi, görme yetersizliği olan öğrenciler de birbirinden farklı özellikler ve destek ihtiyaçları sergileyebilirler. Bu nedenle, öğrenci hakkında kapsamlı bilgi edinmek ve uygun değerlendirme yöntemlerini bilmek gereklidir. Bu bölümde, görme yetersizliği bulunan öğrencilerin potansiyel özellikleri ile karşılaşabilecekleri eğitimsel gereksinimler ele alınacak ve eğitim ortamlarında yapılabilecek uyarlamalara ilişkin öneriler sunulacaktır.
Referanslar
Altunay, B. (2000). Görme engelli öğrencilere, belirlenen rotalar boyunca bağımsız hareketlerin kazandırılmasında fiziksel yardım ve sözel ipucuyla sunulan bireyselleştirilmiş rota öğretim materyalinin etkililiği. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Altunay Arslantekin, B. (2015). Görme yetersizliği olan öğrencilerin bağımsız hareket becerilerinin değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 40(180), 37-49.
Ataman, A. (2005). Görme yetersizliğinin çocuklar üzerindeki etkileri. Ümran Tüfekçioğlu (Ed.), İşitme, konuşma ve görme sorunları olan çocukların eğitimi içinde (ss. 235- 274). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi.
Aykut, Ç., & Özmen-Güzel, R. (2010). Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi [Life studies and social studies teaching]. In İ. H. Diken (Ed.), İlköğretimde kaynaştırma [Inclusive education practices in primary school] (pp. 480-515). Ankara, Turkey: Pegem Akademi.
Bishop, V. E., & Barraga, N. C. (2004). Teaching visually impaired children. Springfield: Charles C Thomas.
Blaze, M., Bowen, G., Magee, G. A., Lewis, D., Nagel, L., & Robinson, L. (2011). Educational Support for Vision Impaired Students with Additional Impairments. http://svrc.vic.edu.au/wpcontent/resources/PLvi_additional-booklet.pdf sayfasından erişilmiştir
Corn, A. L., & Erin, J. N. (Eds.). (2010). Foundations of low vision: Clinical and functional persprectives. New York: AFB.
Çakmak, S., Karakoç, T., Şafak, P. (2016). Görme engelliler okullarındaki ve kaynaştırma eğitim ortamlarındaki az gören öğrencilerin işlevsel görme becerilerini karşılaştırılması. Eğitim ve Bilim, 41(87), 165-179.
Çakmak, S., Yılmaz, H. C. ve Işıtan, H. D. (2017). Determining the appropriateness of visual based activities in the primary school books for low vision students. European Journal of Educational Research, 6(4), 523-540.
Çakmak, S. (2021). Görme Becerilerinin Değerlendirilmesi. Karakoç T. ve Aslan C. (Ed). Görme Becerilerinin Değerlendirilmesi ve Desteklenmesi. Ankara: Vize.
Erin, J. N., & Paul, B. (2010). Functional vision assessment and instruction of children and youths in academic programs. Anne L. Corn & Alan J. Koenig (Eds.), Foundations of low vision: Clinical and functional persprectives içinde (ss. 185-220). New York: AFB.
Gürel Selimoğlu, Ö. (2017). Görme yetersizliği olan bireylerin gelişim özellikleri. Hasan Gürgür ve Pınar Şafak (Ed.), İşitme ve görme yetersizliği (ss. 152-181). Ankara: Pegem Akademi.
Karakoç, T. (2016). Az görenler için yardımcı teknolojiler. Salih Çakmak (Ed.), Özel eğitim ve yardımcı teknolojiler (s. 94-120). Ankara: Vize Yayıncılık.
Keeffe, J. (1995). Assessment of low vision in developing countries. World Health Organization Programme for the Prevention of Blindness and Low Vision Project International, University of Melbourne, Department of Ophthalmology.
Koenig, A. J., & Holbrook, M. C. (2000). Literacy Skills. Alan J. Koening & M. Cay Holbrook (Ed.), Foundations of education: Instructional strategies for teaching children and youth with visual impairments (ss. 264-330). New York: AFB Press.
Lueck, A. H. (2004). Relating functional vision assessment, intervention, and outcomes for students with low vision. Visual Impairment Research, 6(1), 45-52.
O’Dwyer Aydın P. & Bayar Akça S. (2017). Görme yetersizliği: Tanım, Sınıflama, Yaygınlık ve Nedenler. Hasan Gürgür ve Pınar Şafak (Ed.), İşitme ve görme yetersizliği (s. 128 150). Ankara: Pegem Akademi
O’Dwyer, P. A. (2009). Göz kitabı: Göz sağlığı hakkında her şey. Ankara: Arkadaş.
Şafak P. (2005). Birlikte Eğitim Ortamindaki Görme Yetersizliğinden Etkilenmiş Öğrencilere Gezici Öğretmenlik Düzenlemesine Göre Verilen Destek Hizmetin Etkililiği. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Şafak, P. (2009). Görme yetersizliği olan çocukların eğitimi. Gönül Akçamete (Ed.), Genel eğitim okullarında özel gereksinimi olan öğrenciler ve özel eğitim (ss. 397-440). Ankara: Kök yayıncılık
Şafak, P., Çakmak, S., Kan, A., & O’Dwyer, P. A. (2013). Gazi işlevsel görme değerlendirme aracı ile az gören öğrencilerin görme becerilerinin değerlendirilmesi. (TÜBİTAK Proje No: 111K549).
Şafak, P. (2015). Ozel gereksinimli oğrenciler icin eğitim ortamlarının duzenlenmesi. A. Ataman (Ed.), Temel eğitim öğretmenleri için kaynaştırma uygulamaları ve özel eğitim (ss. 128-140). Ankara: Vize.
Şafak, P. & Demiryürek, P. (2018). Görme yetersizliği olan çocuklar. Şahbaz, Ü. (Ed.). Özel Eğitim ve Kaynaştırma. Ankara: Anı.
Topor, I. R., & Erin, J. N. (2000). Educational assessment of vision function in infants and children. Barbara Silverstone, Mary Ann Lang, Bruce Rosenthal & Eleanor E. Faye (Eds.), The lighthouse handbook on vision impairment anda rehabilitation (ss. 821- 831). New York: Oxford Univesity.
Tuncer, T. (2005). Görme yetersizliği olan çocuklar. Ataman, A. (Ed.), özel gereksinimli çocuklar ve özel eğitime giriş (2. Baskı) içinde, (s. 291-309). Ankara: Gündüz Eğitim.
Tuncer, T. (2013). Görme yetersizliği olan çocuklar. Sezgin Vuran (Ed.), Özel eğitim (ss. 289-321). Ankara: Maya.
Tuncer, T. (2013). Görme yetersizliği olan çocuklar. Sezgin Vuran (Ed.), Özel eğitim (1. Baskı) içinde, (s. 289-321). Ankara: Maya Akademi.
Ward, M. E. (2010). Anatomy and physiology of the eye. Anne L. Corn & Alan J. Koenig (Ed.), Foundations of low vision: Clinical and functional persprectives içinde (s. 69-86). New York: AFB.
WHO. (2013a). Media Centre, Visual Impairment and Blindness http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs282/en/ sayfasından erişilmiştir.
WHO. (2013b). Universial eye health: A global action plan 2014-2019 http://www.who.int/blindness/AP2014_19_English.pdf?ua=1 sayfasından erişilmiştir.
