Özel Gereksinimli Öğrencilerin Eğitim Ortamları
Özet
Özel gereksinimi olan bireylerin anlamlı eğitim alması ve eşit fırsatlardan yararlanması, kapsayıcı bir toplum için önemlidir. Bu bireylerin eğitim süreçlerine etkin bir şekilde katılabilmesi için uygun eğitim ortamları, programlar ve çeşitli stratejiler uygulanmalıdır. Eğitim ortamlarına karar verme süreci, Rehberlik ve Araştırma Merkezleri (RAM) bünyesindeki Özel Eğitim Değerlendirme Kurulu ile Milli Eğitim Müdürlükleri'ndeki Özel Eğitim Hizmetleri Kurulu tarafından yürütülmektedir. Bu süreçte bireyler, resmî özel eğitim okullarına, özel eğitim sınıflarına veya tam zamanlı kaynaştırma/bütünleştirme eğitimi için yönlendirilir. Eğitim ortamları, bireyin engel türü, etkilenme düzeyi ve ihtiyaç duyduğu destek hizmetlerine göre belirlenir. Amacı, her bireyin eğitim gereksinimlerine uygun en etkili öğrenme ortamını sağlamak ve bireyin akademik, sosyal ve duygusal gelişimini en üst düzeyde desteklemektir (Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], 2018). Özel Eğitim Değerlendirme Kurulu’nun görevleri arasında, eğitsel değerlendirme ve tanılama sonuçlarını dikkate alarak birey için en az kısıtlayıcı eğitim ortamı ve özel eğitim hizmetlerine ilişkin öneride bulunmak yer almaktadır (MEB, 2018). Bu öneri doğrultusunda, il veya ilçe özel eğitim hizmetleri kurulu yerleştirme kararı alır ve en az kısıtlayıcı eğitim ortamı (Least Restrictive Environment- LRE) yaklaşımı dikkate alınır. Özel gereksinimi olan bireyler, genel eğitim okullarında, genel eğitim okulları bünyesindeki özel eğitim sınıflarında, özel eğitim okullarında, özel eğitim uygulama okullarında, özel eğitim meslek okullarında, hastanelerde, evde ve destek eğitim hizmetlerinin sunulduğu okul, sınıf ile özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde eğitim alırlar. Özel gereksinimi olan bireyler için eğitim ortamlarının düzenlenmesi, öğrencinin eğitim öğretim süreçlerinden en yüksek düzeyde yararlanabilmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Sınıf düzenlemelerinde, öğrencinin bireysel özellikleri ve ihtiyaçları dikkate alınmalı; aynı zamanda sınıfın fiziksel yapısı ve sunulan eğitim-öğretim içerikleriyle uyumlu bir ortam oluşturulmalıdır. Bu tür düzenlemeler, öğrencinin öğrenme sürecine katılımını artırarak, akademik ve sosyal gelişimini destekleyici bir zemin oluşturur.
Referanslar
Batu, E. S. (2000). Kaynaştırma, destek hizmetler ve kaynaştırmaya hazırlık etkinlikleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 2(4), 34-45.
Batu, E. S., & Kırcaali-İftar, G. (2010). Kaynaştırma (5. baskı). Kök Yayıncılık.
Brown, C. M., Packer, T. L., & Passmore, A. (2013). Adequacy of the regular early education classroom environment for students with visual impairment. The Journal of Special Education, 46(4), 223-232.
Cox, P. R., & Dykes, M. K. (2001). Effective classroom adaptations for students with visual impairments. Teaching Exceptional Children, 33(6), 68-74.
Çoşkun Başar, M. (2021). İşitme yetersizliği olan bireyler. M. Vural & Y. Öksüz (Ed.), Özel eğitim ve kaynaştırma (ss. 137-158). Lisans Yayıncılık.
Ganz, J. B. (2007). Classroom structuring methods and strategies for children and youth with autism spectrum disorders. Exceptionality, 15(4), 249-260.
Hardin, B. & Hardin, M. (2002). Into the mainstream: Practical strategies for teaching in inclusive environments. The Clearing House, 175-178.
Kargin, T., Guldenoglu, B., & Sahin, F. (2010). Opinions of the general education teachers on the adaptations for students with special needs in general education slassrooms. Educational Sciences: Theory and Practice, 10(4), 2455-2464.
Martin, R., & Wilkins, J. (2022). Creating visually appropriate classroom environments for students with autism spectrum disorder. Intervention in School and Clinic, 57(3), 176-181.
Millî Eğitim Bakanlığı, (1997). Özel eğitim hakkında kanun hükmünde kararname. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2012_10/10111011_ozel_egitim_kanun_hukmunda_kararname.pdf
Milli Eğitim Bakanlığı, (2006). Özel eğitim hizmetleri yönetmeliği. Resmî Gazete (Sayı: 26184). https://www.resmigazete.gov.tr
Milli Eğitim Bakanlığı, (2015). Özel eğitim sınıfları. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2015_07/27112647_mebozelegitimsinifi.pdf
Millî Eğitim Bakanlığı, (2016). Bilim ve sanat merkezleri yönergesi. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/07031350_bilsem_yonergesi.pdf
Milli Eğitim Bakanlığı, (2018). Özel eğitim hizmetleri yönergesi. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_09/12140128_ozel_egitim_hizmetleri_yonergesi.pdf
Millî Eğitim Bakanlığı, (2024). Özel eğitim kurumları yönetmeliği. https://ookgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2024_06/24175722_ozelegitimkurumlariyonetmeligi.pdf
Özel Eğitim Hizmetleri Genel Müdürlüğü, (2015). Evde eğitim hizmetleri. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2015_07/27060154_mebevde4.sra.pdf
Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü, (2024). Hastane sınıfı uygulama kılavuzu. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2024_08/12175726_hastanesinifiuygulamakilavuzu.pdf
Schoger, K. D. (2006). Reverse inclusion: Providing peer social interaction opportunities to students placed in self-contained special education classrooms. Teaching Exceptional Children Plus, 2(5), 1-10
Temesgen, Z. (2018). School Challenges of students with visual disabilities. International Journal of Special Education, 33(3), 510-523.
U.S. Department of Education. (n.d.). Individuals with Disabilities Education Improvement Act. Retrieved from http://www.ed.gov/policy/speced/guid/idea/idea2004.html
Yalçın, G. (2021). Görme yetersizliği olan bireyler. M. Vural & Y. Öksüz (Ed.), Özel eğitim ve kaynaştırma (ss. 159-184). Lisans Yayıncılık.
Yazıcıoğlu, T. (2018). Tersine kaynaştırma modeli ve uygulama örnekleri. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 4(1), 39-48.
Yell, M. L. (2006). The law and special education (3nd ed.). Pearson Education, Inc.
