Ortodontik Biyomekanik ve Diş Hareketi

Ortodontik diş hareketi, periodontal ligament (PDL) aracılığıyla alveolar kemiğe iletilen mekanik kuvvetlerin biyolojik yeniden şekillenme (remodeling) sürecini başlatmasıyla gerçekleşir. Basınç bölgelerinde osteoklastik rezorpsiyon, gerilim bölgelerinde ise osteoblastik kemik formasyonu gözlenir. Bu süreç, yalnızca mekanik bir yer değiştirme değil; aynı zamanda hücresel, histolojik ve moleküler düzeyde çok basamaklı adaptif tepkileri içeren kompleks bir biyolojik olgudur. Bölümde öncelikle periodonsiyumun bileşenleri ve fizyolojik–ortodontik diş hareketi arasındaki farklılıklar ele alınmıştır. Ortodontik diş hareketinin temel teorileri olan basınç-gerilim, kemik bükülme ve biyolojik elektrik teorileri açıklanmıştır. Histolojik açıdan doğrudan ve dolaylı rezorpsiyon mekanizmaları ile sekonder remodeling süreçleri detaylandırılmıştır. Optimal kuvvet kavramı, minimum doku hasarı ile maksimum biyolojik yanıt sağlayan kuvvet olarak tanımlanmış; kuvvetin büyüklüğü, süresi ve dağılımının biyolojik yanıtla ilişkisi vurgulanmıştır. Ortodontik hareketin fazları (başlangıç, lag, post-lag ve doğrusal faz) ile biyokimyasal yanıt mekanizmaları (mekanotransdüksiyon, sitokinler, RANK/RANKL/OPG sistemi) kapsamlı biçimde sunulmuştur. Son kısımda ise diş hareketinin mekaniği ele alınmış; bu bağlamda direnç ve rotasyon merkezi kavramları, kuvvetin özellikleri, diş hareket tipleri ve kuvvet çeşitleri incelenerek klinik uygulamalara yönelik biyomekanik bir temel oluşturulmuştur.