Gotik Film Estetiği

Sinemayı merkeze alan bir çalışma değişik konumlanma noktalarıyla üretilebilir. Örneğin, sinema tarihinin “önemli” filmleri veya “önemli” yönetmenlerinin perspektifinden bir yazım gerçekleştirilebilir. Gerçekten böyle çalışmalar bol. Buradaki anahtar kavramın, tırnak içinde belirttiğim “önemli” ifadesi olduğunu hemen fark edebilirsiniz. Konuşmalarımızda, yazılarımızda bolca kullanırız bu sözcüğü: “önemli”. Ne var ki bu ifade üzerinde yeterince düşünmeyiz; önemli demek önemli demektir, herkes bunu kabul eder; işte ayan meyan ortada, aşikâr diye düşünürüz. “Önemli” bu durumda sanki a priori yani zorunlu ve evrensel bir bilgi kabul edilir. Elbette gerçekten böyle olmadığını, örneğin, birisi “önemli demek ile ne kast ediyorsun” diye sorduğunda fark edebiliriz: “önemli film”, “önemli yönetmen” sıfatlarında olduğu gibi “önemli” gerçekten hangi anlamda önemlidir? Ya da önemli kimin ya da kimlerin perspektifinden önemlidir? Önemli olarak nitelendirilenlerin dışındakileri nasıl tanımlayacağız? Önemsiz? Yarı-önemli? Sıradan? Vasat? Kitsch? Değersiz? Kuşkusuz pek çok sıfat daha ekleyebiliriz bunlara. Ama ifade edilen şey, “önemli” ile kast edilen muhtemelen şu: belirli zaman-mekân koordinatlarında değerleri belirleyen belirli kurumlar ve ölçütler çerçevesinde atfedilen değer ölçüsü. Tam da sorgulanması gereken budur: Bu evrensel, zorunlu ve zamansız bir kategori değilse şayet, aslında sosyal, kültürel, mekânsal ve özellikle tarihsel boyutlara sahipse, önemli olarak nitelendirilenlerin dışındakilerin tarihini de incelememiz gerekmez mi? İngiliz Kültürel Çalışmacılar ve aslında onlardan daha önce Antonio Gramsci ve Walter Benjamin gibi düşünürlerin etrafında birleştikleri bir motto olan şu anlayışı merkeze alan çalışmalara da “önem vermemiz” gerekmez mi, diye insan ister istemez düşünüyor: tarihte kaybedenlerin de hikayeleri vardır. O halde o hikâyelere de kulak vermemiz ve filmlerde olduğu gibi bizzat deneyimlememiz, “önemli”/”önemsiz” olarak nitelendirilenlerin neye, kime/kimlere, hangi değerlere göre önemli veya önemsiz olarak sıfatlandırıldığını anlamamız açısından merkezi olabilir.