Zehirlenmeler I
Özet
Sığırlarda zehirlenmeler, çeşitli kimyasal, bitkisel, mineral veya mikrobiyal toksinlerin alınması sonucu ortaya çıkan ve ciddi ekonomik kayıplara yol açan önemli bir sağlık sorunudur. Zehirlenmeler genellikle yanlış besleme, çevresel kirlenme, toksik bitkilerin tüketimi veya ilaç doz aşımı nedeniyle meydana gelir. Klinik belirtiler, etken maddenin türüne, alınan miktara ve hayvanın duyarlılığına göre değişiklik gösterir. En sık görülen belirtiler arasında iştahsızlık, salivasyon, ishal, kas titremeleri, solunum güçlüğü ve ani ölümler yer alır. Tanı, klinik bulguların yanı sıra yem, su ve doku örneklerinin toksikolojik analiziyle konur. Tedavide öncelikle toksik maddenin alımının durdurulması, destekleyici tedavi uygulanması ve gerekirse özgül antidotların kullanılması esastır. Korunma amacıyla yem kaynaklarının kontrolü, toksik bitkilerin temizlenmesi ve hayvanların güvenli çevre koşullarında bulundurulması büyük önem taşır.
Referanslar
Akande, K.E., Abubakar, M.M., Adegbola, T.A., Bogoro, S. E. (2006). Nutritional and health implications of mycotoxins in animal feeds: a review. Pakistan Journal of Nutrition, 5(5), 398-403.
Amaral Gontijo, D., Borges, A.A., Wouters, F. (2017). Nitrate/nitrite poisoning in dairy cattle from the Midwestern Minas Gerais, Brazil. Ciência Rural, 47(12).
Atyabi, N., Yasini, S.P., Jalali, S.M., Shaygan, H. (2012). Antioxidant effect of different vitamins on methemoglobin production: An in vitro study. Veterinary Research Forum.
Balina, A., Kebede, A., Tamiru, Y. (2018). Review on aflatoxin and its impacts on livestock. Journal of Dairy and Veterinary Sciences, 6(2), e555685.
Blood DCH, Handerson JA, Rodstititis OM. Veterinary medicine. 8th Edn. London: Bailliere, Tindall; 1991.
Boermans, H. (1990). Diagnosis of nitrate toxicosis in cattle, using biological fluids and a rapid ion chromatographic method. American journal of veterinary research, 51(3), 491-495.
Burrows, G., Tyrl, R. (2001). Toxic plants of North America. Iowa State Univ. Press, Ames. Toxic plants of North America. Iowa State Univ. Press, Ames.,
Djurayev, O.A. (2024). Fundamentals of Pathologoanatomic Diagnostics In Poısonıng. Western European Journal of Modern Experiments and Scientific Methods, 2(4), 49-55.
Eadie, M.J. (2003). Convulsive ergotism: epidemics of the serotonin syndrome?. The lancet neurology, 2(7), 429-434.
Elgioushy, M.M., Elgaml, S.A., El-Adl, M. M., Hegazy, A.M., Hashish, E. A. (2020). Aflatoxicosis in cattle: clinical findings and biochemical alterations. Environmental Science and Pollution Research, 27, 35526-35534.
Ginimuge, P.R., Jyothi, S. (2010). Methylene blue: revisited. Journal of Anaesthesiology Clinical Pharmacology, 26(4), 517-520.
Gül Y. Gevis Getiren Hayvanların İç Hastalıkları (Sığır, Koyun-Keçi). Medipres, Ozkan Matbaacılık Ltd. Sti. Ankara; 2002.
Hall, J.O. (2018). Nitrate-and nitrite-accumulating plants. In Veterinary Toxicology (pp. 941-946). Elsevier.
Haymond, S., Cariappa, R., Eby, C.S., Scott, M.G. (2005). Laboratory assessment of oxygenation in methemoglobinemia. Clinical Chemistry, 51(2), 434-444.
Issi, M., Gul, Y., Atessahin, A., Karahan, I. (2008). Acute nitrate poisoning in two cattle. Toxicological and Environ Chemistry, 90(1), 135-140.
Johnson, J., Grotelueschen, D., Knott, M. (1994). Evaluation of bovine perinatal nitrate accumulation in western Nebraska. Veterinary and human toxicology, 36(5), 467-471.
Kamra, D.N., Agarwal, N., Chaudhary, L. C. (2015). Nitrate/nitrite toxicity and possibilities of their use in ruminant diet. Rumen Microbiology: From Evolution to Revolution, 343-353.
Last R. (2024). Organophosphate Poisoning in Cattle.
Monies, B. (1999). Arsenic poisoning in cattle. In Practice, 21(10), 602-607.
Oruç, H.H., Ceylan, S. (2001b). Bursa yöresinde sığırların yemlerinde, içme sularında ve rumen içeriğinde nitrat, nitrit ve kanda methemoglobin düzeylerinin araştırılması. Uludağ Üniv. Vet. Fak. Dergisi, 20, 25-32.
Ozmen, O., Mor, F., Sahinduran, S., Unsal, A. (2005). Pathological and toxicological investigations of chronic nitrate poisoning in cattle. Toxicological & Environmental Chemistry, 87(1), 99-106.
Özkan, C., Özbek, M., Çelik, F. (2018). Çavdar Mahmuzu Zehirlenmesi (Ergot Zehirlenmesi-Ergotizm). Turkiye Klinikleri Veterinary Sciences-Internal Medicine-Special Topics, 4(3), 76-80.
Pertz, H., Eich, E. (1999). Ergot alkaloids and their derivatives as ligands for serotoninergic, dopaminergic, and adrenergic receptors. Ergot: the genus Claviceps, 411-440.
Prchal, J.T., Gregg, X.T. (2005). Red cell enzymes. ASH Education Program Book, 2005(1), 19-23.
Schneider NR. Nitrate and nitrite poisoning In: Aiello SE, Mays A, editors. The Merck Veterinary Manuel 8th Edn. Philadelphia, PA: National Publishing; 1998. pp 2091–2094.
Shaikat, A. H., Hasan, M.M., Hasan, S. A., Khan, S. A., Haque, M. A., Islam, M. N., Hossain, M. B. (2012). Non-protein nitrogen compound poisoning in cattle. University Journal of Zoology, Rajshahi University, 31, 65-68.
Shelby, R.A. (1999). Toxicology of ergot alkaloids in agriculture. In Ergot (pp. 490-498). CRC Press.
Upadhaya, S.D., Park, M.A., Ha, J.K. (2010). Mycotoxins and their biotransformation in the rumen: a review. Asian-Australasian Journal of Animal Sciences, 23(9), 1250-1260.
Varga, A., Puschner, B. (2012). Retrospective study of cattle poisonings in California: recognition, diagnosis, and treatment. Veterinary Medicine: Research and Reports, 111-127.
