İz Element ve Vitamin Yetmezlikleri
Özet
Bu bölümde büyükbaş hayvanlarda görülen iz element ve vitamin yetmezlikleri ayrıntılı biçimde ele alınmaktadır. İz elementler, enzimatik reaksiyonlar, bağışıklık yanıtı ve büyüme gibi temel biyolojik süreçlerde kritik rol oynamaktadır. Kobalt, bakır, mangan, potasyum, sodyum klorür, çinko, iyot, demir, selenyum ve E vitamini eksiklikleri ayrı ayrı incelenmiş; etiyoloji, klinik bulgular, tanı yöntemleri, ayırıcı tanılar ve tedavi yaklaşımları açıklanmıştır. Ayrıca her eksiklik için örnek reçeteler sunularak pratik uygulamalara rehberlik edilmiştir. Vitamin yetersizlikleri bölümünde ise A, D, K, B1, B12 ve C vitaminlerinin eksiklikleri ele alınmıştır. Bu vitaminlerin eksikliklerinde ortaya çıkan klinik tablolar, biyokimyasal bulgular ve tedavi seçenekleri detaylandırılmıştır. Bölüm, saha koşullarında sık karşılaşılan mineral ve vitamin yetersizliklerinin tanı ve tedavisinde veteriner hekimlere kapsamlı bir yol haritası sunmaktadır.
Referanslar
Aksoy G. İz Element ve Vitamin Teminindeki Bozukluklar. Gül Y, editör. Geviş Getiren Hayvanların İç Hastalıkları (Sığır, Koyun-Keçi). 2. Baskı. Malatya: Medipres Matbaacılık Ltd. Şti; 2006, s.443–461.
Baldaz V, Kaya A. Basit İndigesyonlu Sığırlarda Serum Metilmalonik Asit ve B12 Vitamini Düzeylerinin Tanısal Önemi, Van Vet J, 2021; 32 (1): 43–48.
Batmaz H. Akut hipokalsemi. Türkiye Klinikleri J Vet Sci., 2011; 2(2): 168–170.
Batmaz H. Sığır İç Hastalıkları, Semptomdan Tanıya Tanıdan Sağaltıma. 2. Baskı, Bursa: F. Özsan Mat. San. ve Tic. Ltd. Şti. 1997.
Chase C, Lutz K, McKenzie E, Tibary A, eds. Blackwell’s Five-Minute Veterinary Consult: Ruminant. Hoboken: John Wiley & Sons; 2017.
Ergün A, Saçaklı P. Mineraller. Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıkları. 8. Baskı. Ankara: Elma Teknik Basım Matbaacılık Ltd. Şti; 2020, s.135–161.
Herdt TH, Hoff B. The use of blood analysis to evaluate trace mineral status in ruminant livestock. Vet Clin Food Anim. 2011;27(2):255–283.
İmren HY, Şahal M. Veteriner İç Hastalıkları. 2. Baskı. Ankara: Medisan Yayınevi Ltd. Şti; 1991, s.289–313.
Kandemir FM. İz element ve Vitamin yetmezlikleri. Kurbaş A, Ömür AD, Doğan E editör. Sığır hastalıkları. Malatya: Medipres Matbaacılık Ltd.Şti, 2014, s.259–270.
Karagül H, Altıntaş A, Fidancı UR, Sel T. Klinik Biyokimya. 1. Baskı. Ankara: Medisan Yayınevi Ltd. Şti; 2000, s.227–275.
Karasu A, Altuğ N. Konjenital Amaurozisli Buzağılarda Serum Retinol, Alfa-tokoferol, Kolekalsiferol ve Bazı Mineral Madde Düzeyleri. Van Veterinary Journal, 2018; 29(2): 101–106.
Kincaid RL. Assessment of trace mineral status of ruminants: A review. J Anim Sci. 2000;77(Suppl E):1–10.
Kozat S. Geviş getiren hayvanlarda iz elementlerin önemi, gerekliliği ve noksanlıklarının etkileri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Dergisi, 2006; 9(2): 58–67.
McDowell LR, Williams SN, Hidiroglou N, et al. Vitamin E supplementation for the ruminant. Animal Feed Science Technology. 1996; 60: 273–296.
Ozan S. Karacabey Merinos Koyunlarında Yapağı Dökümü ile Kanda Çinko Bakır Düzeyleri Arasındaki İlişkiler. Selçuk Üniv. Vet. Fak. Derg., 1985; 1: 133–142.
Pal RP, Mani V, Tariq H, Sarkar S, Sharma A, Gupta D. Newer Trace Elements for Ruminants. In: Feed Additives and Supplements for Ruminants. Singapore: Springer Nature Singapore; 2024. p.87–118.
Peek SF, Divers TJ. Rebhun’s Diseases of Dairy Cattle. 3th ed. St. Louis, Missouri: Elsevier Inc; 2008.
Suttle N. Ruminant nutrition – digestion and absorption of minerals and vitamins. In: Reference Module in Food Science. Amsterdam: Elsevier; 2016.
Tuncer ŞD. Vitaminler. Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıkları. 8. Baskı. Ankara: Elma Teknik Basım Matbaacılık Ltd. Şti; 2020, s.103–134.
Weiss WP, Spears JW. Vitamin and trace mineral effects on immune function of ruminants. In: Sejrsen K, Hvelplund T, Nielsen MO, eds. Ruminant Physiology. Wageningen: Wageningen Academic Publishers; 2006. p.473–496.
Yang FL, Li XS. Role of antioxidant vitamins and trace elements in mastitis in dairy cows. J Adv Vet Anim Res. 2015;2(1):1–9.
Yarsan E. Veteriner İlaç Rehberi (2014–2015). 1. Baskı. Ankara: Güneş Tıp Kitap Evleri; 2014.
Yıldız G, Küçükersan K, Küçükersan S. Yapağı Dökme ve Yapağı Yeme Semptomları Gösteren Akkaraman Koyunlarda Kan Serumu ve Yapağıda Meydana Gelen Mineral Madde Miktarı Değişimi, Ankara Üniv. Vet. Fak. Derg., 1985; 42: 251–256.
