Sıvı Sağaltımı
Özet
Sıvı sağaltımı, neonatal ve erişkin ruminantlarda metabolik, enfeksiyöz ve travmatik hastalıkların yönetiminde temel bir destek tedavisidir. Bu bölümde, sıvı-elektrolit dengesinin fizyopatolojisi, sıvı tedavisinin temel ilkeleri ve klinik uygulamaları ayrıntılı biçimde ele alınmaktadır. Neonatal buzağılarda ishal, sepsis ve negatif enerji dengesi gibi tabloların yönetiminde dehidrasyonun değerlendirilmesi, elektrolit dengesizliklerinin düzeltilmesi, metabolik asidozun tedavisi ve oral/ intravenöz sıvı uygulamalarına ilişkin yaklaşımlar sunulmaktadır. Erişkin ruminantlarda ise abomazum deplasmanları, sindirim sistemi obstrüksiyonları, metritis, endotoksemi ve şok gibi klinik durumlarda sıvı tedavisinin rolü tartışılmaktadır. Klinik muayene bulguları ile hematolojik ve biyokimyasal parametrelerin sıvı ihtiyacının belirlenmesindeki önemi vurgulanırken, hipotonik, izotonik ve hipertonik solüsyonların endikasyonları açıklanmaktadır. Bölüm, ruminantlarda sıvı tedavisinin fizyolojik temellerinden başlayarak pratik klinik uygulamalara kadar uzanan bütüncül bir çerçeve sunmaktadır.
Referanslar
Batmaz H, Kaçar Y. Küçük ruminantlarda sıvı tedavisi. Şen İ (ed.) Çiftlik Hayvanlarında Sıvı ve Elektrolit Tedavisi içinde. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2021. p. 45–52.
Berchtold J. Treatment of calf diarrhea: intravenous fluid therapy. Veterinary Clinics of North America: Food Animal Practice. 2009;25(1):73–99. doi:10.1016/j.cvfa.2008.10.001
Chelazzi C, Villa G, Mancinelli P, et al. Glycocalyx and sepsis-induced alterations in vascular permeability. Critical Care. 2015;19(1):26. doi:10.1186/s13054-015-0741-z
Constable P. Fluid and electrolyte therapy in ruminants. Veterinary Clinics of North America: Food Animal Practice. 2003;19(3):557–597. doi:10.1016/s0749-0720(03)00054-9.
Constable PD, Hinchcliff KW, Done SH, et al. Principles of fluid and electrolyte therapy. In: Constable PD, Hinchcliff KW, Done SH, Grünberg W, (eds.) Veterinary Medicine: A Textbook of the Diseases of Cattle, Horses, Sheep, Pigs and Goats. 11th ed. St. Louis, MO: Elsevier Health Sciences; 2017. p. 113–152.
Constable PD, Trefz FM, Sen I, et al. Intravenous and oral fluid therapy in neonatal calves with diarrhea or sepsis and in adult cattle. Frontiers in Veterinary Science. 2021;7:603358. doi:10.3389/fvets.2020.603358
Constable PD. Iatrogenic hyperchloraemic acidosis due to large volume fluid administration. International Journal of Intensive Care. 2005;12(3):111–122.
Coşkun A. Buzağılarda intravenöz sıvı tedavisi. Şen İ (ed.) Çiftlik Hayvanlarında Sıvı ve Elektrolit Tedavisi içinde. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2021. p. 17–22.
Ertürk A, Durgut MK. Neonatal buzağılarda sıvı-elektrolit tedavisi. Sevinç M (ed.) Buzağı Sağlığı ve Yönetimi içinde. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2024. p. 73–77.
Güzelbekteş H, Coşkun A, Şen İ. Relationship between the degree of dehydration and the balance of acid-base changes in dehydrated calves with diarrhoea. Bulletin of the Veterınary Institute in Pulawy. 2007;51(1):83–87.
Hallowell G, Remnant J. Fluid therapy in calves. In Practice. 2016;38(9):439–449. doi: 10.1136/inp.i4668
Kozat S. Sıvı tedavisinde kolloidal solüsyonların önemi. Atatürk Üniversitesi Veteriner Bilimleri Dergisi, 2018; 12(2), 210-217.
Lewis LD, Phillips RW. Treatment of the calf with diarrhea. Veterinary Clinics of North America: Food Animal Practice. 2017;1(2):395–409. doi:10.1016/S0196-9846(17)30191-X
Lorenz I. Influence of D-lactate on metabolic acidosis and on prognosis in neonatal calves with diarrhoea. Journal of Veterinary Medicine Series A. 2004;51(9–10):425–428. doi:10.1111/j.1439-0442.2004.00662.x
Myburgh JA, Finfer S, Bellomo R, et al. Hydroxyethyl starch or saline for fluid resuscitation in intensive care. The New England Journal of Medicine. 2012;367(20):1901–1911. doi:10.1056/NEJMoa1209759
Naseri A, Turgut K, Şen İ. Sepsisli buzağılarda sıvı tedavisinin önemi. Şen İ (ed.) Çiftlik Hayvanlarında Sıvı ve Elektrolit Tedavisi içinde. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2021. p. 33–38.
Roussel AJ, Navarre CB. Fluid therapy, transfusion, and shock therapy. In: Smith BP, (ed.) Current Veterinary Therapy: Food Animal Practice. 5th ed. St. Louis, MO: Saunders Elsevier; 2009. p. 526–533.
Roussel AJ. Fluid therapy in mature cattle. Veterinary Clinics of North America: Food Animal Practice. 2014;30(2):429–439. doi:10.1016/j.cvfa.2014.04.005
Sayers RG, Kennedy A, Krump L, et al. An observational study using blood gas analysis to assess neonatal calf diarrhea and subsequent recovery with a European Commission-compliant oral electrolyte solution. Journal of Dairy Science. 2016;99(6):4647-4655. doi:10.3168/jds.2015-10600
Smith G, Berchtold J. Fluid therapy in calves. Veterinary Clinics of North America: Food Animal Practice. 2014;30(2):409–427. doi:10.1016/j.cvfa.2014.04.002
Smith G. Fluid therapy in calves. In: American Association of Bovine Practitioners 5th Annual Recent Graduate Conference Proceedings, 18-19 Feb 2022, New Orleans, Louisiana (pp. 18-24)
Trefz FM, Constable PD, Sauter-Louis C, et al. Hyperkalemia in neonatal diarrheic calves depends on the degree of dehydration and the cause of the metabolic acidosis but does not require the presence of acidemia. Journal of Dairy Science. 2013;96(11):7234–7244. doi:10.3168/jds.2013-6945
Trefz FM, Lorenz I, Lorch A, et al. Clinical signs, profound acidemia, hypoglycemia, and hypernatremia are predictive of mortality in 1,400 critically ill neonatal calves with diarrhea. PLoS One. 2017;12(8):e0182938. doi:10.1371/journal.pone.0182938
