Karaciğer Hastalıkları
Özet
Karaciğer, metabolik homeostazisin korunmasında merkezi rol oynayan ve sığırlarda çeşitli hastalıklara sıkça maruz kalan önemli bir organdır. Sığırlarda görülen karaciğer hastalıkları genellikle subklinik veya kronik seyirli olup ciddi ekonomik kayıplara yol açmaktadır. Bu çalışmada sığırlarda en sık karşılaşılan hepatik patolojiler ele alınmıştır. Hepatik apseler, Fusobacterium necrophorum başta olmak üzere çeşitli bakterilerin neden olduğu ve çoğunlukla yüksek karbonhidrat içerikli rasyonlarla ilişkilendirilen enfeksiyonlardır. Yağlı karaciğer sendromu, doğum sonrası dönemde obez ineklerde negatif enerji dengesi sonucu ortaya çıkmaktadır. Gebelik toksemisi ise özellikle çoklu gebeliklerde fötal enerji ihtiyacının karşılanamamasıyla şekillenmektedir. Ayrıca Clostridium spp. kaynaklı basiller ikterohemoglobinüri ve enfeksiyöz nekrotik hepatit gibi akut seyirli hastalıklar, ani ölümlerle karakterizedir. Paraziter nedenli hastalıklar arasında Fascioliasis ve Dicrocoeliasis kronik seyrederken, zoonotik öneme sahip hidatidozis de önemli bir yer tutmaktadır. Bu bölümde söz konusu hastalıkların etiyolojileri, klinik bulguları, tanı yöntemleri ve tedavi protokolleri reçete örnekleriyle birlikte sunulmaktadır.
Referanslar
Altuğ N, Özdemir Ramazan, Yaman M, Mehmet. Ruminantlarda koruyucu hekimlik: II. endoparaziter kontrol. Erciyes Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi. 2013; 10(2): 107-116.
Beıtz Donald C. Etiology and prevention of fatty liver and ketosis in dairy cattle. In: Proceedings of the 25th Annual Florida Ruminant Nutrition Symposium. 2014.
Bombık E, Sokol J, Pıetrzkıewıcz K. Fatty liver disease in dairy cattle–risk factors, symptoms and prevention. Roczniki Naukowe Polskiego Towarzystwa Zootechnicznego. 2021;16(4): 51-58.
Braun Ueli. Ultrasonography of the liver in cattle. Veterinary Clinics: Food Animal Practice. 2009; 25(3): 591-609.
Charlier J, Vercruysse J, Morgan E, et al. Recent advances in the diagnosis, impact on production and prediction of Fasciola hepatica in cattle. Parasitology. 2014; 141(3): 326-335.
Dalton John P. (ed.). Fasciolosis. CABI; 2021.p. 1-544.
Dodurka T. Karaciğerin Nekrotik, Vasküler, Konjenital ve Neoplastik Hastalıkları. Gül Y (ed.) Geviş Getiren Hayvanların İç Hastalıkları (Sığır, Koyun-Keçi) içinde. Malatya: Medipress Matbaacılık; 2012. p. 207-227.
Doré E, Fecteau G, Hélie P, et al. Liver abscesses in Holstein dairy cattle: 18 cases (1992–2003). Journal of veterinary internal medicine. (2007); 21(4): 853-856.
El-dakhly Kh M, H hassan W, Lotfy HS. Some parasitic and bacterial causes of liver affections in ruminants. Journal of Veterinary Medical Research. 2008; 18(1): 62-68.
Husseın Hussein Awad, et al. Bacillary hemoglobinuria in dairy cows: clinical, hematological, biochemical, and pathological alterations. Comparative Clinical Pathology. 2013; 22: 1137-1143.
İmren HY, Şahal M. Veteriner İç Hastalıkları (4. Baskı). Ankara: Medisan Yayınevi; 1996.
Jerram Lucy. Clostridial disease in cattle. Livestock. 2019; 24(6): 274-279.
Kaplan RM. Fasciola hepatica: a review of the economic impact in cattle and considerations for control. Veterinary Therapeutics. 2001; 2(1): 40-50.
Kozat, S., Yüksek, N. (2017). Evaluation of total antioxidant, total calcium, selenium, insulin, free triiodothyronine and free thyroxine levels in cows with ketosis. Iranian Journal of Applied Animal Science, 7(3), 393-399.
Lucıus R. Dicrocoelium dendriticum. Trends in Parasitology. 2022; 38(12): 1089-1090.
Nagaraja TG, Chengappa MM. Liver abscesses in feedlot cattle: A review. Journal of Animal Science.1998; 76(1):287–298.
Navarro M, Quintela FD, Uzal FA. Bacillary Hemoglobinuria. Uzal FA (ed.). Clostridial Diseases of Animals içinde. U.S: Wiley & Sons; 2016. p. 265-274.
Navarro Mauricio A, Uzal Francisco A. Pathobiology and diagnosis of clostridial hepatitis in animals. Journal of Veterinary Diagnostic Investigation. 2020; 32(2): 192-202.
Radostits OM, Gay CC, Hinchcliff KW, Constable PD. A textbook of the diseases of cattle, horses, sheep, pigs and goats. (10. Baskı). Saunders, Elseiver; 2006.
Rahway M. The Merck Veterinary Manual (11. Baskı). USA: Merck & Co; 2016.
Rook Joseph S. Pregnancy toxemia of ewes, does, and beef cows. Veterinary Clinics of North America: Food Animal Practice. 2000;16(2): 293-317.
Singh S, Singh SK. Fatty Liver Disease. Periparturient Disease of Cattle içinde. Rona T (ed.) New-Jersey: Wiley & Sons; 2024. p. 195-201.
Taylor M. Applied Clinical Parasitology for Cattle Practitioners. Cockcroft P (ed.). Bovine Medicine içinde. UK: JohnWiley & Sons; 2015.p.198-210.
Taylor SM, Andrews AH. Endoparasites. Andrews AH (ed) Bovine medicine: diseases and husbandry of cattle içinde. John Wiley & Sons; 2008. p.267-285.
West HJ. Clinical and pathological studies in cattle with hepatic disease. Veterinary research communications. 1997; 21:169-185.
Wileman BW, DU Thomson CD. Reinhardt, and D. G. Renter. Analysis of modern technologies commonly used in beef cattle production: Conventional beef production versus nonconventional production using meta-analysis. Journal of Animal Science. 2009; 87:3418–3426.
