Prostat Kanseri Tanı, Tarama ve Evrelendirme
Özet
Prostat kanseri, erkeklerde akciğer kanserinden sonra görülen en sık ikinci kanserdir. Dünya genelinde yaşam ve sağlık standartlarının artmasıyla beraber yaşam süresi uzamaktadır artan yaş ile birlikte prostat kanseri görülme sıklığı artmaktadır. Pek çok prostat kanseri, prostat spesifik antijen (PSA) kan testi veya Parmakla rektal muayene (PRM) ile tarama sonucunda tespit edilir. Erken evre prostat kanserleri genellikle semptomlara neden olmazken, ileri evre prostat kanserleri belirtileri nedeniyle hızlıca tanıya gitmeye neden olabilir. Pek çok çalışmada riskli aile hikayesi olanlarda 45 yaşından sonra diğer 50 yaş üzeri sağlıklı ve iyi bilgilendirilmiş erkeklerde yılda bir serum prostat spesifik antijen (PSA) düzeyi ve Parmakla rektal muayene (PRM) yapılarak prostat kanseri taraması yapılması önerilmiştir. Parmakla rektal muayene (PRM) veya serum yüksek PSA düzeyi gibi şüpheli klinik bulgulara sahip hastalardan transrektal USG eşliğinde Tru-Cut prostat biopsisi yaparak prostat kanseri tanısı konulur. Prostat kanseri tanısı alan hastalar, prostat biyopsisi, Parmakla rektal muayene (PRM), ultrason, bilgisayarlı tomografi, manyetik rezonans görüntüleme, kemik sintigrafisi ve PSMA PET gibi yöntemlerden gelen bilgiler ışığında klinik olarak evrelendirilir. Evrelendirme klinik, patolojik ve radyolojik olarak yapılır. Radikal prostatektomi yapılan hastalarda, patoloji spesmeninin histolojik olarak incelenmesiyle patolojik evreleme yapılır. Prostatektomi yapılmayan hastalarda evreleme ve tedavi kararı klinik evreye dayanır. Evrelemede anatomik TNM sistemi kullanılmakla beraber, Gleason skor ve PSA duzeyi de değerlendirilerek prognostik gruplar tanımlanmıştır.
Referanslar
Campbell-Walsh-Wein Urology, Twelfth Edıtıon, Editor-In-Chief Alan W. Partin, editors; Roger R. Dmochowski, Louis R. Kavoussi, Craig A. Peters. Epidemiology, Etiology, and Prevention of Prostate Cancer, Andrew J. Stephenson, Robert Abouassaly, Eric A. Klein, pages 15707-15716.
Hamilton AS, Stanford JL, Gilliland FD, Albertsen PC, Stephenson RA, Hoffman RM et al. Health outcomes after external-beam radiation therapy for clinically localized prostate cancer: results from the Prostate Cancer Outcomes Study. J ClinOncol. 2001 May 1;19(9):2517-26.
N. Mottet (Chair), P. Cornford (Vice-chair), R.C.N. van den Bergh, E. Briers, Expert Patient Advocate (European Prostate Cancer Coalition/Europa UOMO), M. De Santis, S. Gillessen, J. Grummet, A.M. Henry, T.H. van der Kwast, T.B. Lam, M.D. Mason, S. O’Hanlon, D.E. Oprea-Lager, G. Ploussard, H.G. van der Poel, O. Rouvière, I.G. Schoots. D. Tilki, T. Wiegel Guidelines Associates: T. Van den Broeck, M. Cumberbatch, A. Farolfi, N. Fossati, G. Gandaglia, N. Grivas, M. Lardas, M. Liew, E. Linares Espinós, L. Moris, P-P.M. Willemse EAU - EANM - ESTRO - ESUR - ISUP - SIOG Guidelines on Prostate Cancer, European Association of Urology 2022.
Culp, M.B., et al. Recent Global Patterns in Prostate Cancer Incidence and Mortality Rates. Eur Urol, 2020. 77: 38.
Giesel FL, Sterzing F, Schlemmer HP, et al: Intra-individual comparison of (68)Ga SMA-11-PET/CT and multi-parametric MR for imaging of primary prostate cancer. Eur J Nucl Med Mol Imaging 2016
Hollemans, E., et al. Prostate Carcinoma Grade and Length But Not Cribriform Architecture at Positive Surgical Margins Are Predictive for Biochemical Recurrence After Radical Prostatectomy. Am J Surg Pathol, 2020. 44: 191
Hovels, A.M., et al. The diagnostic accuracy of CT and MRI in the staging of pelvic lymph nodes in patients with prostate cancer: a meta-analysis. Clin Radiol, 2008. 63: 387.
Perera, M., et al. Gallium-68 Prostate-specific Membrane Antigen Positron Emission Tomography in Advanced Prostate Cancer-Updated Diagnostic Utility, Sensitivity, Specificity, and Distribution of Prostate-specific Membrane Antigen-avid Lesions: A Systematic Review and Meta-analysis. Eur Urol, 2020. 77: 403.
Wu, Hui, et al. Diagnostic performance of 68Gallium labelled prostate-specific membrane antigen positron emission tomography/computed tomography and magnetic resonance imaging for staging the prostate cancer with intermediate or high risk prior to radical prostatectomy: a systematic review and meta-analysis. The World Journal of Men’s Health 38.2 (2020): 208.
Partin AW, Yoo J, Carter HB, Pearson JD, Chan DW, Epstein JI, et al. The use of prostate specific antigen, clinical stage and Gleason score to predict pathological stage in men with localized prostate cancer. J Urol 1993;150:110-4
Makarov DV, Trock BJ, Humphreys EB, Mangold LA, Walsh PC, Epstein JI, et al. Updated nomogram to predict pathologic stage of prostate cancer given prostate-specific antigen level, clinical stage, and biopsy Gleason score (Partin tables) based on cases from 2000 to 2005. Urology 2007;69:1095-101.
D’Amico AV, Whittington R, Malkowicz SB, Schultz D, Schnall M, Tomaszewski JE, et al. A multivariate analysis of clinical and pathological factors that predict for prostate specific antigen failure after radical prostatectomy for prostate cancer. J Urol 1995;154:131-8.
Editörler: Yaman O, Kadıoğlu A, Taşçı A.I., Güncel Üroloji 2. Baskı, Bölüm 47: Horuz R. Soytaş M. Prostat Kanseri: Epidemiyoloji ve Tarama; S: 601-9, Nobel Tip Kitapevleri, Haziran 2018
Editörler: Kadıoğlu A., Tasçı A.l., İmamoğlu A., Demirel H.C., Sandıkçı F., Smith ve Tanagho Genel Üroloji 19. Bask Türkçe Çevirisi Bölüm 21: Tuğcu V., Erturhan S. ’’Prostat Kanseri’’ S: 351-377, Güneş Tip Kitabevleri, 2020
Editörler: Başar H., Bedir S. Prostat Kanseri Güncel Tanı ve Tedavi, Bölüm 2: Özden C, Demirçakan H, Ardıçoğlu A. Prostat Kanserinde Tarama: Avantajları, Dezavantajları S: 29-44, Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gülhane Basımevi / Ankara ISBN NO: 978-605-72950-8-8. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Yayınları, 2023
Editörler: Başar H., Bedir S. Prostat Kanseri Güncel Tanı ve Tedavi, Bölüm 5: Güven E O., Beyatlı M, Hamidi N. Prostat Kanserinde Evreleme, Prognostik Faktörler ve Nomogramlar. S: 71-86, Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gülhane Basımevi / Ankara ISBN NO: 978-605-72950-8-8. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Yayınları, 2023
Editörler: Başar H., Bedir S. Prostat Kanseri Güncel Tanı ve Tedavi, Bölüm 6: Haberal H B., Şenocak Ç., Bozkurt Ö F. Prostat Kanserinde Tümör Belirteçleri. S: 87-98, Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gülhane Basımevi / Ankara ISBN NO: 978-605-72950-8-8. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Yayınları, 2023
