Prostat Kanseri Epidemiyoloji ve Etyopatogenezi
Özet
Prostat kanseri (PKa), erkeklerde en sık görülen ikinci kanser olup, 2020 yılında dünya genelinde yaklaşık 1.4 milyon yeni vaka rapor edilmiştir. Yaşla birlikte prevalansı artan PKa, özellikle 79 yaş üzeri erkeklerde %59’a kadar çıkmaktadır. Aile öyküsü ve genetik faktörler, özellikle BRCA2, CHEK2, ATM ve BRCA1 gen mutasyonları hastalık riskini artırmaktadır. Çevresel faktörler, yaşam tarzı ve diyetin PKa gelişiminde rolü olduğu düşünülse de, nedensel ilişki tam olarak kanıtlanmamıştır. Metabolik sendrom, obezite, alkol kullanımı ve sigara gibi faktörler riskle ilişkilidir. Diyet faktörleri arasında domates (likopen), soya, D vitamini ve fitoöstrojenler öne çıkmaktadır; ancak koruyucu etkileri net değildir. 5-alfa redüktaz inhibitörleri PKa riskini azaltabilir fakat yüksek dereceli tümör riskini artırabileceği için kemoprevensiyon amacıyla önerilmemektedir. Etkili bir korunma yöntemi henüz mevcut değildir.
Referanslar
Culp MB, Soerjomataram I, Efstathiou JA, Bray F, Jemal A. Recent Global Patterns in Prostate Cancer Incidence and Mortality Rates. Eur Urol. 2020 Jan;77(1):38-52. doi: 10.1016/j.eururo.2019.08.005. Epub 2019 Sep 5. PMID: 31493960.
IARC, Data visualization tools for exploring the global cancer burden in 2020. [Access date March 2022].
Kimura T, Sato S, Takahashi H, Egawa S. Global Trends of Latent Prostate Cancer in Autopsy Studies. Cancers (Basel). 2021 Jan 19;13(2):359. doi: 10.3390/cancers13020359. PMID: 33478075; PMCID: PMC7835858.
Partin, Alan W., Roger R. Dmochowski, Louis R. Kavoussi, ve Craig Peters. 2021. Campbell-Walsh Wein urology. Elsevier.
Hemminki, Kari. 2012. “Familial Risk and Familial Survival in Prostate Cancer”. World Journal of Urology 30 (2): 143-48.
Randazzo, Marco, Alexander Müller, Sigrid Carlsson, Daniel Eberli, Andreas Huber, Rainer Grob holz, Lukas Manka, vd. 2016. “A Positive Family History as a Risk Factor for Prostate Cancer in a Population-Based Study with Organised Prostate-Specific Antigen Screening: Results of the Swiss European Randomised Study of Screening for Prostate Cancer (ERSPC, Aarau) ”. BJU Internation al 117 (4): 576-83.
Giri VN, Hegarty SE, Hyatt C, O'Leary E, Garcia J, Knudsen KE, Kelly WK, Gomella LG. Germline genetic testing for inherited prostate cancer in practice: Implications for genetic testing, precision therapy, and cascade testing. Prostate. 2019 Mar;79(4):333-339. doi: 10.1002/pros.23739. Epub 2018 Nov 18. PMID: 30450585.
Vidal AC, Howard LE, Moreira DM, Castro-Santamaria R, Andriole GL Jr, Freedland SJ. Obesity increases the risk for high-grade prostate cancer: results from the REDUCE study. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev. 2014 Dec;23(12):2936-42. doi: 10.1158/1055-9965.EPI-14-0795. Epub 2014 Sep 27. PMID: 25261967; PMCID: PMC4257871.
Hu X, Wang YH, Yang ZQ, Shao YX, Yang WX, Li X. Association of 5-alpha-reductase inhibitor and prostate cancer incidence and mortality: a meta-analysis. Transl Androl Urol. 2020 Dec;9(6):2519-2532. doi: 10.21037/tau-20-843. PMID: 33457226; PMCID: PMC7807305.
Watts EL, Appleby PN, Perez-Cornago A, Bueno-de-Mesquita HB, Chan JM, Chen C, Cohn BA, Cook MB, Flicker L, Freedman ND, Giles GG, Giovannucci E, Gislefoss RE, Hankey GJ, Kaaks R, Knekt P, Kolonel LN, Kubo T, Le Marchand L, Luben RN, Luostarinen T, Männistö S, Metter EJ, Mikami K, Milne RL, Ozasa K, Platz EA, Quirós JR, Rissanen H, Sawada N, Stampfer M, Stanczyk FZ, Stattin P, Tamakoshi A, Tangen CM, Thompson IM, Tsilidis KK, Tsugane S, Ursin G, Vatten L, Weiss NS, Yeap BB, Allen NE, Key TJ, Travis RC. Low Free Testosterone and Prostate Cancer Risk: A Collaborative Analysis of 20 Prospective Studies. Eur Urol. 2018 Nov;74(5):585-594. doi: 10.1016/j.eururo.2018.07.024. Epub 2018 Aug 1. PMID: 30077399; PMCID: PMC6195673.
Burns JA, Weiner AB, Catalona WJ, Li EV, Schaeffer EM, Hanauer SB, Strong S, Burns J, Hussain MHA, Kundu SD. Inflammatory Bowel Disease and the Risk of Prostate Cancer. Eur Urol. 2019 May;75(5):846-852. doi: 10.1016/j.eururo.2018.11.039. Epub 2018 Dec 4. PMID: 30528221; PMCID: PMC6542355.
Lian WQ, Luo F, Song XL, Lu YJ, Zhao SC. Gonorrhea and Prostate Cancer Incidence: An Updated Meta-Analysis of 21 Epidemiologic Studies. Med Sci Monit. 2015 Jul 1;21:1902-10. doi: 10.12659/MSM.893579. PMID: 26126881; PMCID: PMC4502545.
Pabalan N, Singian E, Jarjanazi H, Paganini-Hill A. Association of male circumcision with risk of prostate cancer: a meta-analysis. Prostate Cancer Prostatic Dis. 2015 Dec;18(4):352-7. doi: 10.1038/pcan.2015.34. Epub 2015 Jul 28. PMID: 26215783.
Rider JR, Wilson KM, Sinnott JA, Kelly RS, Mucci LA, Giovannucci EL. Ejaculation Frequency and Risk of Prostate Cancer: Updated Results with an Additional Decade of Follow-up. Eur Urol. 2016 Dec;70(6):974-982. doi: 10.1016/j.eururo.2016.03.027. Epub 2016 Mar 28. PMID: 27033442; PMCID: PMC5040619.
